چکیده:
<P>در این نوشتار،تلاش شده است تا پس از بیان دیدگاه شهید مطهری درباره هویت جامعه و نقش تصادف و اصل علیت در تحولات تاریخی، قانونمندی تاریخ،از نظر وی بررسی گردد.ضرورت بحث از اینجا ناشی میشود که ایشان با رویکرد دینی و استفاده از منابع معتبر چون قرآن، قانونمندی و سنن تاریخ را بررس کرده و همچنین درباره فراگیری و کلیت آن نسبت به زمانهای حال و آینده،تحقیق نموده است.باآشنایی با دیدگاه ایشان،میتوان به بسیاری از پرسشهای مطرح در باب فلسفه تاریخ،از منظر دین پاسخ داد.ایشان همچنین با توجه به قانونمندی تاریخ، علمیت آن را مطرح ساخته است.</P><P> استاد مطهری در پایان،با عبور از قانونمندی تاریخ و پذیرش آن، پیشبینی،هدفمندی و تکامل تاریخ را که بر قانونمندی و علمیت آن مبتنی است،بیان نموده که در نهایت با حکومت جهانی موعود ادیان،پیوند خورده است.</P>
خلاصه ماشینی:
"هویت جامعه جامعه انسانی که از گذشته آن به عنوان تاریخ یاد میشود،از چه نوع هویت و طبیعت برخوردار است؟آیا هویت و طبیعت مستقل و منحصر به فردی دارد یا از خود هویت مستقلی ندارد بلکه آنچه در واقع وجود دارد،افراد و اجزای تشکیلدهنده جامعه است و وجود جامعه،امری اعتباری و انتزاعی به شمار میآید؟و در صورتی که وجود جامعه امری اعتباری باشد،آیا ضابطه و قاعدهای خواهد داشت یا خیر؟ شهید مطهری با تعریفی که از جامعه ارائه میکند،وجود جامعه را مرکب حقیق و البته جدا و مستقل از وجود افراد آن-ولی مبتنی بر وجود افراد آن-میداند؛بهطوری که اگر افراد وجود نداشته باشند،جامعه وجود نخواهد داشت.
4 شهید مطهری با بررسی هر یک از دیدگاههای مذکور و پاسخ به آنها،اظهار میدارد علم تاریخ از یک جهت،با علوم دیگر تفاوت دارد و آن اینکه موضوع تاریخ،انسان است و این موضوع،موضوع پیچیدهای است و تشخیص مسائلی که به طبیعت انسان یا طبیعت (1)-همان،ص 17-27.
ایشان کشف قوانین تاریخی را کاری بس دشوار و سخت میداند،چون طبیعت انسان پیچیده است و بر همین اساس،وقوع پیشبینی تاریخ را به صورت قطعی و صددرصدی که بگویم جهان در صد سال دیگر،چنین خواهد شد و یا فلان کشور در بیست سال آینده به چنان سرنوشت گرفتار خواهد شد،منتفی میداند؛ زیرا پیچیدگی طبیعت افراد بشر در هر زمان و موقعیتی،ممکن است رفتاری خاصی از خود نشان دهد و اوضاع عوض شود؛اما ایشان جهت تاریخ را در مجموع،به سمت تکامل معرفی میکند که در نهایت با حکومت جهانی مصلح کل،تاریخ نیز تکامل مییابد."