چکیده:
در نوجوانان و...است.از دیدگاه نمونههای پژوهش،نحوهء ارتباطات خانوادگی، برخورداری از مهارتهای زندگی و تربیت دینی،سه عامل اساسی در ارتقای سلامت روانی-اجتماعی نوجوانان و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی در آنان است.اقدامات پیشگیریکننده بایستی،در مراحل زود هنگام شروع و شامل برنامههای پیگیر، همه جانبه و جامع بوده و بر تأثیر خانواده و همسالان بر رفتارهای نوجوان توجه و تأکید داشته باشد.به دلیل تغیرات فناورانه،فرهنگی و اجتماعی سریع و پرشتاب جوامع امروز،دوران نوجوانی برای تعدادی از نوجوانان با بروز مشکلات فراوان جسمی،روانی و اجتماعی همراه است و پایهء بسیاری از رفتارهای پرخطر و آسیبهای اجتماعی ناشی از آن در این دوره در آنان گذاشته میشود.تحقیق حاضر با هدف تعیین عوامل مستعدکننده و بازدارندهء بروز آسیبهای اجتماعی در دانشآموزان استان سمنان انجام شد تا اطلاعات بدست آمده، در برنامهریزیهای مسئولان مورد استفاده قرار گیرد.این تحقیق یک مطالعهء کیفی به روش دلفی است.جامعهء آماری شامل کلیهء مشاوران روانشناسی در مناطق 10گانهء آموزش و پرورش استان سمنان و حجم نمونه،120 نفر(کل جامعهء آماری)بوده است. از دیدگاه مشاوران مدارس،علل مستعدکنندهء بروز آسیبهای اجتماعی در دانشآموزان،به ترتیب اولویت شامل:ویژگیهای خانوادگی(نظیر خانوادههای از هم گسسسته،شکاف فکری و عاطفی بین والدین و فرزندان،ضعف اخلاقی و بیبندوباری در خانوادهها)،دوستان ناباب و فشار گروه همسالان،نداشتن آگاهی نوجوانان در زمینهء مهارتهای زندگی و...بوده است،همچنین، از دید این افراد،راهکارهای پیشگیری در این زمینه،به ترتیب اولویت شامل:ایجاد و برقراری ارتباطات مناسب و صمیمانهتر بین والدین و فرزندان(نظیر درک بیشتر فرزندان،احترام به شخصیت و عقاید آنان و دادن آزادی منطقی به آنان)،آموزش مهارتهای زندگی و اجتماعی به والدین(کلاسهای آموزش خانواده،آموزش روشهای صحیح و علمی تربیت فرزندان)، توجه به تربیت دینی و افزایش ایمان و دینباوری میباشد
خلاصه ماشینی:
"شایان ذکر است که در رابطه با تأثیر قوی ویژگیهای خانواده بر بروز رفتارهای پرخطر و آسیبهای اجتماعی در نوجوانان در بسیاری از تحقیقات مشخص گردیده است که دانشآموزانی که والدینشان مبادرت به انجام رفتارهایی نظیر استعمال دخانیات، مصرف الکل و مواد مخدر میکنند،به میزان بیشتری درگیر رفتارهای پرخطر و آسیبهای اجتماعی میشوند(جلیک، کلینوسکی،4002:511)همچنین، مواردی از جمله پایین بودن وضعیت اقتصادی-اجتماعی،عدم انسجام و ضعف ارتباطات خانوادگی و اعتیاد والدین یا مورد خشونت قرار گرفتن نوجوان از سوی اعضای خانواده(توهین و بیاحترامی در جمع نسبت به وی،مورد ناسزا و فحاشی قرار گرفتن،تهدید و ترساندن نوجوان از طریق گفتار و رفتار خشونتآمیز و پرتاب اشیاء به طرف وی)، با بروز آسیبهای اجتماعی در نوجوانان ارتباط معنادار و قوی دارند(رابرتز و کلین، 3002:751)،همچنین روابط ضعیف و نامناسب خانوادگی(خاکپور،3831)و سردی و نداشتن روابط صمیمی و عاطفی با والدین،کمبود مراقبت،اعتماد و حمایت از سوی والدین،کمبود احساس تعلق و وابستگی به والدین و عدم همبستگی خانوادگی با افزایش بروز رفتارهای پرخطر در نوجوانان همراه است(نیازی،2831)، (کوثری،3731)،(سعیدی،2731)، (صدیق سروستانی،2831:101).
سرمایههای تکاملی میتوانند به عنوان ویژگیهای مثبت فرد و محیط پیرامون وی باشند؛نظیر وجود حمایت خانوادگی و ارتباطات مثبت افراد خانواده با یکدیگر،توجه والدین به مسائل و مشکلات نوجوان از طریق ارتباط اولیا و مربیان،واضح و روشن بودن قانون،مرزها و قیودات در خانواده،وجود الگوهای مثبت بزرگسال در خانواده و مدرسه برای نوجوان،مدت زمان حضور در خانه و بودن با والدین،میزان نظارت رسمی(از سوی نیروهای انتظامی)و نظارتهای غیر رسمی (سازمانهای غیر دولتی،انجمنها،همسایگان)در سطح جامعه،عملکرد مثبت رسانهها،بسیجهای اطلاعرسانی و وجود سیستمهای قوی مشاوره،کاهش بیکاری،وجود منابع کافی برای برنامهریزی اوقات فراغت نوجوانان و افزایش روی آوردن آنان به فعالیتهای ورزشی و هنری(رلکپاریتان و اسکالز، 7002) در نهایت این که برنامههای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و ارتقای سلامت روانی-اجتماعی نوجوانان باید در مراحل اولیه شروع شود و برنامههای ادامهدار و پیگیر،همه جانبه و جامع باشد و به تأثیر خانواده و همسالان بر رفتارهای نوجوان توجه و تأکید داشته باشد(انستیتو سرچ، 8002) پینوشت -------------- (1)."