چکیده:
امروزه ارزیابی ریسک محیط زیستی به عنوان ابزاری کارآمد در مطالعات مدیریت ریسک محیط زیستی پروژه هایی که از نیروی تخریب بالایی برخوردارند، مطرح است. احداث خطوط لوله انتقال گاز غالبا بهترین گزینه انتقال این مواد همراه با توجیه فنی و اقتصادی است لیکن با توجه به ریسک پذیری بالا می توانند آثار چشمگیری بر محیط زیست برجای گذارد، بنابراین نیازمند مطالعات مستمر است. در این تحقیق به منظور ارزیابی ریسک محیط زیستی خطوط انتقال گاز، تلفیقی از روش سامانه شاخص گذاری و فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) پیشنهاد شد. سامانه شاخص گذاری روشی جامع و کاربردی است که بر اساس تعیین شاخص اثر و امتیاز دهی بنیان گذاری شده است. با یاری از این روش می توان انواع ریسک های محیط زیستی موجود در خطوط لوله را بر اساس شاخص ها و معیارهای تعیین شده طبقه بندی کمی و اولویت بندی کرد. در روش مذکور شاخص مخاطرات، معرف احتمال وقوع خطر و شاخص آثار، مبین شدت اثر است. نمره نهایی ریسک محیط زیستی در این روش از حاصل ضرب امتیاز نهایی احتمال وقوع در شدت اثر حاصل می شود. نظر به این که میزان تاثیر گذاری تمام شاخص ها در سطح نهایی ریسک یکسان نیست، از فرایند) (AHP نیز برای وزن دهی به شاخص ها استفاده شد. به منظور آزمون نتایج این پژوهش، ارزیابی ریسک محیط زیستی خط لوله انتقال گاز 24 اینچ«تسوج- سلماس» به طول تقریبی 42 کیلومتر به مثابه مطالعه موردی به انجام رسید. با بهره گیری از توانایی های سامانه اطلاعات جغرافیایی، ریسک های شناسایی شده در طول مسیر خط لوله پهنه بندی شد. مهم ترین عوامل مولد ریسک شناسایی شده در این پروژه به ریسک های ناشی از پتانسیل تخریب عوامل ثالث و پتانسیل های طبیعی (جابه جایی خاک) مربوط می شود.
خلاصه ماشینی:
"دراین پروژه ریسکهای ناشی از فعالیت احداث اینخطوط لوله بر محدودۀ اجرای پروژه همچون خوردگی محیطی،وجودمناطق با خطر لرزهخیزی و لغزش بهعنوان شاخصهای واجد پتانسیلبالا موردبررسی قرار گرفته و بااستفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیاییتوان ریسک در مسیر خط لوله پهنهبندی شده است )0002,aniL( .
در نمودار شمارۀ(1)مراحل انجام مطالعات ارزیابی ریسک محیطزیستی دراین تحقیق و در جدول شمارۀ(1)معیار امتیازدهی وکمیسازی شاخصها و زیرشاخصهای موردبررسی مطابق با روشسامانۀ شاخصگذاری ارائه شده است: از آنجاییکه دراین مطالعه هریک از دومؤلفه شاخصمخاطرات کل و شاخص آثار دارای اهمیت یکسانی ازنظر برآوردسطح ریسک هستند،میزان اهمیت هریک 50%درنظر گرفته شد.
جدول شماره(1):شاخصها و زیرشاخصهای موردبررسی و معیارهای امتیازدهی در روش سامانه شاخصگذاری )4002,reuablhuM( (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل شماره(2):ساختار سلسلهمراتبی تعیین وزن زیرشاخصهای شاخص مخاطرات کل (به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل شماره(3):ساختار سلسلهمراتبی تعیین وزن زیرشاخصهای شاخص آثار در نمودارهای شمارۀ(2 و 3)اوزان نهایی هریک از زیرشاخصهای مؤلفه مخاطرات کل و آثار بهصورت مقایسهای بهترتیب ذیل نمایش داده شده است: (به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شماره(2):مقایسه وزن نهایی زیرشاخصهای مؤلفهمخاطرات کل (به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار شماره(3):مقایسه وزن نهایی زیرشاخصهای مؤلفه آثار باعنایت به اینکه هریک از زیرشاخصها نیز از تلفیق لایههایاطلاعاتی متعدد(عوامل ریسک)بهدست میآید که نسبت بهیکدیگراز درجه اهمیت متفاوتی برخوردارند،برای وزندهی به هریک از اینعوامل که بهصورت لایههای رقومی تهیه شدند از روش AWO 13بهرهگیری شد.
جدول شماره(2):اوزان نهایی شاخصها،زیرشاخصها و عوامل ریسک موردبررسی در مطالعه ارزیابی ریسک محیطزیستی خط انتقال گازتسوج-سلماس (به تصویر صفحه مراجعه شود)xلایه اطلاعاتی توانایی نمایش نداشته درنتیجه امتیاز محاسبهشده بهصورت عدد ثابت برای کل مسیر لحاظ شده است."