چکیده:
داستانهایی که در پژوهشهای پیشین برای کنترل و یا کاهش رفتار پرخاشگرانه مناسب تشخیص داده شده بود،در نظر گرفته شد.این کتابها در طی 10 جلسه 20 الی 30 دقیقهای برای کودکان خوانده شد.مشاهدهها و نیز دادههای به دست آمده نشان داد که به جز یک مورد،سایر رفتارهای پرخاشگرانه که در پیش آزمون شناسایی شده بود،تا حدی کاهش پیدا کردند. بسیاری از صاحبنظران توجه به دوران کودکی را هموار ساختن راه برای زندگی سالم در بزرگسالی میدانند.کودکان در مراحل مختلف زندگی،از ویژگیهای رشد شناختی متفاوتی برخوردارند که در رفتار آنان قابل تشخیص است.اگر مراحل رشد به خوبی طی نشود،مشکلاتی به وجود میآورد که میتواند در رفتارهای ناهنجار کودک مشاهده شود.شناسایی داستان به عنوان ابزاری تربیتی،سابقهای طولانی دارد.ولی استفاده از آن برای رفع مشکلات روانشناختی در سالهای اخیر در ایران مورد توجه قرار گرفته است.پژوهش حاضر،با هدف بررسی میزان تأثیر کتابهای داستانی مناسب با رویکرد کتابدرمانی بر پرخاشگری کودکان گروه سنی الف انجام میشود.این پژوهش به روش تجربی تکآزمودنی و با استفاده از پیشآزمون و پس آزمون انجام گرفت.از سیاهه وارسی برگرفته از توصیههای پرخاشگری هیوز و رایس برای گردآوری اطلاعات استفاده شد.در این پژوهش،5 کودک مهد کودک وابسته به دانشکدهی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در مقطع پیشدبستانی(سنین 5-6 سال)در سال تحصیلی 87-88 برای انجام آزمون انتخاب شدند.این کودکان،بنابر تأیید مربیان و والدین و نیز آزمون پرخاشگری رفتار پرخاشگرانه داشتند.همچنین 10 داستان از مجموعه
خلاصه ماشینی:
"کتابهای داستان یکی از ابزارهای مناسب برای کاهش برخی از مشکلات روانشناختی از جمله پرخاشگری شناخته شدهاند(امین دهقان و پریرخ،2831؛پریرخ و مجدی 8831؛تگلاسی2و روثمن،31002؛راحیلا4و تگلاسی، 3002)این ابزار،همچنین از نظر روانشناسان واقعیت درمانی مانند گلسر(8831)نیز نیز به تأیید رسیده است.
اگرچه برخی از پژوهشها،به یادکرد اهمیت داستانها برای کاهش مشکلات روانشناختی پرداختهاند(مانند امین دهقان و پریرخ،2831؛پریرخ و مجدی،8831)؛ولی ضروری است اثربخشی این کتابها به صورت تجربی نیز سنجیده شود تا بتوان با اطمینان بیشتری از آنها استفاده کرد.
برخلاف این پژوهشها که به استفاده از داستان با رویکرد کتاب درمانی پرداختند،در پژوهشی دیگر(امین دهقان و پریرخ 2831)،با روش تحلیل محتوا به شناسایی کتابهای مناسب برای کتاب درمانی پرداختهشده است؛در این پژوهش، کتابهای منتشر شده در ایران از سال 0731 تا 0831 که توانمندی کاهش چهار مشکل روانشناختی،یعنی ترس،اندوه،اعتمادبهنفس ضعیف و پرخاشگری را داشتند، شناسایی شدند.
همچنین، تجربههای یاد شده نشان از مفید بودن این ابزار در جهت رشد ذهنی کودکان و کاهش مشکلات روحی و روانی آنان دارند؛اما از آنجا که پژوهشی تجربی در این زمینه در ایران بسیار اندک بوده است و به ویژه سیاههی کتابهای مناسب برای کاهش پرخاشگری مورد سنجش قرار نگرفته است،نیاز به چنین پژوهشهایی وجود دارد تا بتوان با اطمینان بیشتری این کتابها را برای کتاب درمانی توصیه کرد.
تجربهی به دست آمده از این پژوهش نشان داد که مشکل پرخاشگری که بر اثر عوامل اجتماعی برای گروهی از کودکان پیشدبستانی به وجود آمده و ممکن است مانع رشد ذهنی و اجتماعی آنان شود،با کمک کتاب درمانی کاهش مییابد؛به بیانی دیگر،کتابهایی که برای کاهش مشکل پرخاشگری مناسب تشخیص داده شدهاند،میتوانند در شمار ابزارهایی قرار گیرند که به صورت لذت بخشی شرایط لازم را برای کاهش پرخاشگری فراهم کنند."