چکیده:
در شرایط فعلی،کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی در اغلب روستاهای ایران بوده و لازم است به عنوان محور برنامههای توسعه قرار گیرد.بخش کشاورزی علاوه بر تأمین نیازهای مصرفی جمعیت،ایجاد اشتغال،افزایش درآمد و غیره نقش اساسی در اقتصاد خانوادههای روستایی دارد.در نواحی روستایی که فعالیت غالب آنها کشت محصولات زراعی است،بررسی نقش فعالیتهای مکمل اقتصادی میتواند حائز اهمیت باشد.هدف از این تحقیق بررسی نقش و جایگاه کشتهای دوم در اقتصاد خانوادههای روستایی در بین شالیکاران منطقهی دشتسر آمل بوده است.روش تحقیق در این مطالعه توصیفی-تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روشهای میدانی(پرسشنامه)کمک گرفته شده و براساس آن علاوه بر شوراها و دهیاران 40 روستا مورد مطالعه،از 354 خانوار روستایی نمونه پرسشگری به عمل آمده است.نتایج نشان میدهد که ظهور کشتهای دوم در نواحی روستایی مورد مطالعه از سه دههی قبل شروع شده، اما در دههی 1380 روند فزایندهای به خود گرفته است.به نحوی که میزان گرایش روستاییان به کشتهای دوم در بین 41/4 درصد پاسخگویان،زیاد و خیلی زیاد است.علاوه بر این سهم کشتهای دوم در اقتصاد خانوارهای روستایی از نظر حجم درآمد خالص 73/5 درصد و از نظر حجم درآمدزایی کل برابر 21/3 درصد برآورد شده است.بنابراین، ضریب درآمدزایی کشتهای دوم نمونه تا 3/15 برابر نسبت به کشت غالب برنج میرسد.با توجه با یافتههای پژوهش، راهکارهایی از قبیل ایجاد کارخانهی بستهبندی سبزیجات،راهاندازی کارخانههای سبزی خشککنی،استفادههای از بذرهای اصلاح شده و پرمحصول و غیره پیشنهاد شده است.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به اهمیت اقتصاد در جوامع روستایی و تأثیری که این بخش در ماندگاری جمعیت در روستاها دارد،بررسی جایگاه کشتهای دوم به عنوان یک فعالیت مکمل در کنار زراعت اصلی یعنی برنج میتواند راهکاری مناسب برای افزایش سطح درآمد شالیکاران،افزایش فرصتهای اشتغال و رونق جوامع روستایی در سطح منطقه مورد مطالعه یعنی دهستان دشت سر شهرستان آمل باشد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) باتوجه به هزینههای یک خانوار روستایی در سال 7831 که رقمی در حدود 6/6 میلیون تومان برای هر خانوار ساکن در استان مازندران را نشان میدهد(مرکز آمار ایران،8831)،میزان درآمد فعلی تنها جوابگوی بیش از نیمی از هزینههای سالانهی یک خانوار روستایی خواهد بوده،بنابراین،بهرهبرداران کشاورزی در سطح منطقه به دنبال راهکارهای افزایش درآمد خود میباشند که روی آوردن به کشتهای دوم یکی از این منابع درآمدی خواهد بود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) در نهایت یافتههای جدول فوق نشان میدهد که از نظر حجم درآمد خالص هر خانوار روستایی ساکن در منطقه،22/5 درصد از کشت برنج،73/5 درصد از کشتهای دوم و 04 درصد از سایر فعالیتهای اقتصادی حاصل میگردد؛بنابراین با توجه به یافتههای پژوهش، کشتهای دوم در اقتصاد خانوارهای روستایی سهمی در حدود دو پنجم از نظر درآمد خالص و یک پنجم از نظر حجم درآمدزایی به خود اختصاص میدهند*بنابراین،نتایج تحقیق نشان میدهد که هزینهی تولید کشتهایی مانند برنجدر مقایسه با کشتهای دوم(سبزیجات و غیره) بیشتر بوده است."