چکیده:
غرور یکی از موجبات ضمان است با بررسیهای به عمل آمده روشن گردید موجب مستقلی است و از مصادیق قاعدهی تسبیب و قاعدهی لا ضرر محسوب نمیشود و همچنین مسخص گردید با توجه به اینکه عناصر علم،عمد و قصد در ضمان غرور نقش ندارند مبنای این مسؤولیت،تقصیر نیست بلکه استناد عرفی زیان به فریب است و صرف احراز رابطهی سببیت بین عمل خدعهآمیز غار و فریبخوردگی و اقدام زیانبار مغرور موجب مسؤولیت است هرچند که عمل غار از روی تقصیر نباشد،بنابراین در صورتی که تحمل خسارت توسط مغرور ناشی از فریب نباشد ضمان غرور تحقق نمییابد و نیز معلوم شد مبنای ضمان غرور،فریب است نه ضرر.بنابراین اگر فریب و غرور موجب تحمل خسارت و غرامت گردد ضمان غرور جاری خواهد بود هرچند ضرر بر آن صدق نکند.
خلاصه ماشینی:
"نقش علم در ضمان غرور مسلما در جایی که غار عالم به نتیجه مترتب بر عمل خود باشد و بداند طرف مقابل از فعل او گول میخورد و متحمل خسارت میگردد غرور تحقق پیدا کرده و موجب ضمان است ولی در موردی که شخص غار،خود نیز حقیقت را نمیداند و جاهل یا در اشتباه میباشد مانند اینکه به گمان داشتن حق مالکیت یا وکالت از طرف مالک،مالی را در اختیار مغرور میگذارد و او نیز آن را تلف میکند اختلاف شده است که آیا باید چنین شخصی را نیز به عنوان مغرورکننده ضامن انگاشت یا در عرف او را فریبکار نمیدانند؟برای روشن شدن همه جوانب امر،گونههای مختلف علم و جهل غار و مغرور را مطرح و مورد بررسی قرار میدهیم: گونهینخست:غار عالم و مغرور جاهل به واقع امر باشد مثل اینکه غاصب،مال مالک را به کسی که از غصبیبودن مال اطلاع ندارد بفروشد آنگاه صاحب اصلی مال پیدا شود.
4-ضمان غرور مبتنی بر ورود ضرر به معنای مصطلح نیست زیرا در برخی از موارد، با اینکه عنوان مغرور محقق میگردد و شخص فریب میخورد اما منفعتی هم ممکن است بدست آورد مانند آنکه خوراک متعلق به دیگری به میهمان تقدیم شده و او نیز آن را خورده باشد که در این صورت،ضرر به جهت انتفاع از مال وجود ندارد تا لاضرر قابل اجرا باشد درحالیکه ضمان غرور این مورد را هم شامل میشود و مغرور حق رجوع و مطالبهی غرامتها را از غار دارد(الخلاف،014/3؛المبسوط،98/3؛السرائر،194/2؛جواهر الفقه،311؛ المهذب،544/1؛مسالک الافهام،751/21؛ارشاد الاذهان،644/1؛مجمع المسایل،521/2؛تحریر الوسیله، 491/2؛سیستانی،سید علی،منهاج الصالحین،942/2؛المکاسب،994/3)و مبنای این حق رجوع،غرور و فریبی است که موجب تحمل غرامت توسط مغرور شده است خواه عنوان ضرر بر آن صدق کند یا نکند."