چکیده:
در حقوق اسلامی و اعلامیه جهانی حقوق کودک، حقوق بسیاری برای کودک پیش بینی شده است. از جمله حقوق کودک، حق حضانت است. حق حضانت کودک، یکی از اصول مسلم در فقه و حقوق اسلامی و اعلامیه و کنوانسیون جهانی حقوق کودک است و همه عقلا جهان نیز بر آن وحدت نظر دارند. زیرا کودک از آغاز ولادت ناتوان و ضعیف است و عقل سلیم حکم می کند که فرد یا افرادی وظیفه و مسوولیت نگهداری و حضانت کودک را بر عهده داشته باشند و این حکم عقل و بناء عقلا، مورد تایید و تاکید قانونگذار اسلام بوده و در آیات و روایات و احادیث بدان اشاره گردیده است.
در این گفتار، حق حضانت کودک در ابعاد مختلف مورد برسی فقهی و حقوقی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"لذا حضانتکننده نمیتواند آن را اسقاط کند و یا به دیگری انتقال دهد و یا در طلاق خلع،عوض قرار دهد و مادر حضانتکننده نمیتواند در برابر آن اجرت مطالبه کند(صفائی،حقوق خانوادهص 334) در ماده 1172 به صراحت اعلام شده است:هیچیک از ابوین حق ندارند،در مدتیکه حضانت کودک بر عهده آنها است،از نگهداری او امتناع کنند و در صورت امتناعیکی از ابوین،حاکم باید به تقاضای دیگری،یا به تقاضای قیم،یا یکی از اقرباء و یا مدعیالعموم حضانتکننده را ملزم کند و در صورتی که الزام مؤثر نباشد،حضانت نسبت بهپدر و مادر مسئولیت و تکلیف است و آنان حق ندارند از انجام آن شانه خالی کنند.
در نتیجه با توجه به آیه شریفه{/«لا تضار والدۀ بولدها و لا مولود له بولده»/}و روش رایجدر بین عقلا جهان و با نظر به نیازمندی کودک به مادر در این سنین،و اینکه جداییکودک از مادر سبب ضرر و زیان روحی و عاطفی و روانی به کودک خواهد شد،میتوان گفت:بطور مطلق تا سن 7 سالگی در حضانت کودک،مادر بر پدر حق تقدم دارد،خواه کودک دختر باشد یا پسر.
در ماده 20 کنوانسیون حقوق جهانی کودک،مسئله حمایت کودک در دورانجدائی از والدین مطرح شده است و حکومتها را مکلف کرده است،در این دورهکمکهای قابل توجهی به این کودکان داشته باشند و همچنین مقرر شده است،کفالت یافرزند خواندگی چنین کودکانی از طرف افراد یا اشخاص صلاحیتدار برای سرپرستی ومواظبت مورد توجه قرار گیرد.
بهرحال هم در اعلامیه جهانی و هم کنوانسیون حقوق کودک،مسئله سرپرستی وحضانت کودک مورد توجه و تأکید قرار گرفته و وظیفه نگهداری کودک در مرحلهنخست وظیفه پدر و مادر و در صورت فقدان آنان،حکومتها را موظف کرده است،تادر این راه نظر به مصالح و منافع کودک،سرپرست یا سرپرستانی برای کودک معین کنند."