چکیده:
احیای فرهنگ فهم قرآن و زمینه سازی برای آسان سازی پژوهش درباره قرآن کریم، از جایگاه خاصی برخوردار است. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تاکنون برنامههای برخط و برون خط ارزشمندی را در زمینه قرآن پژوهی به محققان این عرصه، ارائه نموده است. با وجود همه فعالیت های قرآنی مرکز، برای تکمیل فرآیند پژوهش لازم است که برنامه ای جامع و کاملی در زمینه مفردات قرآن به پژوهشگران قرآنی ارائه شود. فرهنگ نامه واژگان قرآن، یکی از پژوهش های قرآنی جدید گروه قرآن و تفسیر در مرکز نور است که در خصوص مفردات قرآن سامان دهی شده است.
مطالب این نوشتار، در سه بخش ارائه می گردد؛ بخش نخست، به معرفی دانش مفردات و زیر شاخه های آن اختصاص دارد. در بخش دوم، پژوهش های قرآنی گروه قرآن این مرکز در زمینه مفردات ارائه می گردد و در بخش سوم، فرهنگ نامه واژگان قرآنی معرفی خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
فرهنگنامه واژگان قرآن، یکی از پژوهشهای قرآنی جدید گروه قرآن و تفسير در مرکز نور است که در خصوص مفردات قرآن ساماندهی شده است.
در بخش دوم، پژوهشهای قرآنی گروه قرآن اين مرکز در زمینه مفردات ارائه میگردد و در بخش سوم، فرهنگنامه واژگان قرآنی معرفی خواهد شد.
دانش مفردات یا واژهشناسی قرآن، علمی است که به شناسایی واژگان قرآن از نظر: ریشه، مشتقات، اشتقاق، دلالت بر معنای مطلوب، مجاز و حقیقیبودن معنای آن، وجوه و مشترکات، نظائر و مترادفات، اَعلام، دخیل، اضداد و ساختار صرفی آن میپردازد.
آثاری که در این موضوع نگارش یافته، با توجه به زیرشاخههای آن، گاهی به صورت مستقل بوده است؛ مانند: غریب القرآن، مفردات الفاظ قرآن، وجوه و نظائر، معرّب یا واژگان دخیل، و گاهی نیز این بحث در لابهلای متن تفاسیر و کتب علوم قرآنی مطرح شده است.
ریشهیایی مشتقات قرآنی، در برخی از منابع قرآنپژوهی مانند: «فرهنگ آماری قرآن» دکتر محمود روحانی، «مفردات الفاظ القرآن» راغب اصفهانی، «قاموس قرآن» سید علیاکبر قریشی، «مجمع البحرین» طریحی و «التحقیق فی کلمات القرآن» علامه مصطفوی، مطرح شده است.
ریشه و مشتق</H2> تمامی واژگان قرآن، از نظر ریشهیابی و تفکیک مشتق، با استفاده از منابع اصلی مانند «فرهنگ آماری کلمات قرآن» نوشته دکتر محمود روحانی شناسایی شده و در برنامه جامع تفاسیر نور ارائه شده است.
معانی مشتقات قرآن، در برخی از منابع تخصصی مانند «مفردات الفاظ قرآن» راغب، «التحقیق فی کلمات القرآن» مصطفوی و «قاموس قرآن» قرشی تفکیک گردیده؛ ولی ارائه نشده است.
در این برنامه، تمامی واژگان قرآن به صورت هماهنگ و یکسان مورد پژوهش قرار گرفته است.