چکیده:
در این مقاله پس از بازخوانی مطالعات انجام شده پیرامون جامعه روستایی ایران به روش تاریخی و به شیوه اسنادی، روند تولید اسناد و منابع مربوط به مطالعات روستایی در سه بخش مورد تحلیل قرار گرفته است. در بخش نخست به تک نگاری ها و آثاری که جامعه روستایی را به صورت کلی مطالعه کرده اند اشاره شده است. در این دسته از مطالعات نگاهی کلی و بدون جهتگیری نظری نسبت به جامعه روستایی و معرفی و توصیف آن مطرح است. این آثار قابل تقسیمبندی به دو دسته عام و خاص میباشند. در عین حال مطالعات تک نگاری به دو دسته تک نگاری هایی که به عنوان مکمل بررسی های اجتماعی اقتصادی مناطق روستایی انجام شده اند و تک نگاری هایی که به صورت مستقل انجام شده اند قابل تقسیم هستند. در بخش دوم مطالعات انجام شده با جهتگیری تاریخی و نظری بررسی شده اند. ... ...
خلاصه ماشینی:
"این روند درسالهای بعد از انقلاب با تأکید بیشتر بر پیامدهای منفی اصلاحات ارضی و توجه به نظامهای بهرهبرداری روستایی باعنایت به تغییراتی که در نظام مالکیت و عوامل تولید به وجود آمده بود و نیز بررسی ورود دولت به روستاها،تغییراتمدیریتی،شکلگیری نظام قشربندی اجتماعی جدید و تغییر در ساختار قدرت،اصلاحات ارضی و آثار و پیامدهایبرنامههای توسعهای بعد از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
این مقاله به دنبالمشخص نمودن سهم مطالعات اجتماعی روستایی در علوم اجتماعی است و تشخیص اینکه چه(1)به اختیار این سیر تحول را میتوان چنین ترسیم کرد که جامعهشناسی در نقطه شروع خود اگرچه هم و غم خود رامصروف نظام سرمایهداری و جامعه مدرن در قالب فرایندهای صنعتی شدن و شهری شدن و نیز پیامدهای مثبت و منفی اینفرایندها نموده بود لیکن از مباحث مربوط به دیگر نظامهای اجتماعی که پایگاه غیرشهری داشتهاند غافل نبوده است.
3-آثار و مطالعات انجام شده با جهتگیری آموزشی با طرح مباحث روستایی در قالب واحدهای درسی رشتههای علوم اجتماعی و شکلگیری درسیچون جامعهشناسی روستایی و توسعه روستایی ضرورت تولید نوشتههایی با جهتگیری آموزشیمد نظر صاحبنظران این حوزه قرار گرفت و آنها در دو بخش ترجمه و تالیف به این ضروتپرداختهاند.
در این کتاب تعاریفو مفاهیم مربوط به جامعهشناسی و جامعه روستایی و رابطه جامعهشناسی روستایی با دیگر رشتههایعلوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته به ویژگیهای محیطی جامعه روستایی از حیث طبیعی،انسانیو رابطه شهر و روستا،خانواده روستایی،ویژگیها و تغییرات آن،نظام روابط اجتماعی روستایی درمقیاسهای عمودی و افقی،اصلاحات ارضی و تغییرات ناشی از آن در جامعه روستایی،توسعهروستایی،ترویج روستایی،توسعه روستایی در ایران و در نهایت واحدهای بهرهبرداری کشاورزی دراشکال واحدهای بهرهبرداری خانوادگی،کشاورزی،گروهی(تعاونی)و واحدهای بزرگ(سرمایهداری)زراعی توجه شده است."