خلاصه ماشینی:
"باید در نظر داشت که تحولات آسیای مرکزی و قفقاز بریکدیگر تأثیر خواهند گذاشت و همسایگان این جمهوریها نیز ازتحولات آنها متأثر خواهند شد.
در برخورد با این نگرش برتری طلبانه روسی،تاجیکها،پیوند تاریخی و فرهنگی خود را با ایران پیش میکشند وبا تأکید بر عضویت در خانوادۀ مردمان فارسی زبان نشان میدهند کهملت جدیدی نیستند،بلکه ریشۀ بسیار کهنی در تاریخ دارند و پیوندتاریخی آنها با ایران مؤید این مطلب است.
وی اظهار داشت که آذربایجان یک کشور حاشیهای است ودر تحلیل مسائل آن باید پیشینۀ قومی و تنوع نژادی،لیبرالیسمسیاسی و پیشرفت فرهنگی این جمهوری را مدنظر قرار داد.
در بررسی این دو گرایش باید در نظر داشت که در حالحاضر سه گروه سیاسی در آذربایجان فعالیت دارد:گروه اول،کمونیستهای سابق به رهبری ایاز مطلب اف،گروه دوم،مخالفان،متشکل از جبهۀ خلق و حزب سوسیال دموکرات و گروه سوم،روحانیون مسلمان به رهبری الله شکور پاشازاده.
درخصوص جمهوریهای شوروی سابق باید در نظر داشت کهازبکستان با انعقاد قراردادهای مختلف سعی کرده که وزنهای درمقابل روابطش با روسیه ایجاد کند و این پدیدۀ قابل توجهی است.
در مجموع،با توجه به عواملی چون رهبری و نیز شرایطگوناگون جغرافیایی و اقتصادی،میتوان گفت که جمهوریهایآسیای مرکزی در مرحلۀ اول روابط خود را با جمهوریهایشوروی سابق و بین خود توسعه خواهند داد؛و در این راستا،روسیه بیشتر مورد توجه خواهد بود.
چ)ارزیابی سمینار از دیدگاه منافع جمهوری اسلامی ایران از نظر تأمین منافع جمهوری اسلامی ایران در مجموع بهچند نکتۀ اصلی باید توجه کرد:نکتۀ اول آنکه در مقطع کنونی،دنیااز یک خلأ اطلاعاتی دربارۀ این منطقه از جهان رنج میبرد."