خلاصه ماشینی:
"بنابراین،سؤالات زیر مطرحمیشوند:جایگاه توسعه پویا در بین سایر الگوهای توسعه چه میباشد؟توسعه پویا چهرابطهای با توسعه ملی دارد؟نیازهای اساسی مردم کدامها هستند؟تا چه حد میتوانیم از منابعطبیعی زمین بهرهبرداری کنیم تا هم نیازهای انسانی را برطرف کنیم و هم سببساز ویرانیطبیعت و لطمه غیر قابل جبران به محیط زیست نباشیم؟و سرانجام،آیا این استراتژی توسعهبرای کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز مناسب است؟ قدمه الگوها و استراتژیهای بسیار برای توسعه اقتصادی-اجتماعی و سیاسی کشورهاوجود دارد.
عواملی کهتعیینکننده احتمال شکست یا پیروزی برنامههای توسعه در کشورهای آسیای مرکزی و قفقازهستند،عبارتاند از: روه یک-عوامل داخلی الف)عوامل اقتصادی: -بیکاری و کمکاری -تورم غیر قابل کنترل -دستمزدهای پایین -رشد اقتصادی کند -نیروی کار غیر متخصص زیاد -جمعیت زیاد -سطح رفاهی کم(از جمله در دسترس نبودن تسهیلات تحصیلی و بهداشتی برایعموم مردم) -فقر و عدم برابری درآمد و ثروت :عوامل سیاسی: -عقبماندگی سیاسی،عدم مشارکت سیاسی اکثریت مردم -سرکوبی و نقض حقوق بشر(اعم از آزردن مخالفان دولت و وجود زندانیان سیاسی) -فساد و رشوهخواری اداری -اعلام حکومت نظامی و وضع اضطراری -فعالیت گسترده سازمانهای ضد اطلاعات -عدم ثبات سیاسی(مخصوصا ادامه درگیریهای مسلحانه بین گروههای مخالف داخلی) -سطح بالای نظامیگری(بهطور مثال بودجه نظامی زیاد،پرسنل نظامی زیاد،تسلیحاتبیش از حد) -شرکت در جنگهای طولانی و ممتد )عوامل دیگر -مشکلات محیط زیستی(شامل آلودگی هوا و آب،جنگلزدایی،بیابانسازی) روه دو-عوامل خارجی لف)عوامل اقتصادی: -میزان وابستگی به سرمایه خارجی به دلیل رسید کم سرمایه داخلی -بدهی ملی خارجی زیاد -وجود شرکتهای چند ملیتی(بخصوص در مواقعی که این شرکتها به عنوان نماینده کشورمادر فعالیت میکنند)."