چکیده:
تحقیق حاضر پس از بیان مقدمه ای کوتاه و اشاره به شمه ای از نگرش های حاکم بر مفاهیمی چون زمان دستوری، زمان تقویمی و نمود در تحقیقات نحوی متاخر و متقدم، به بیان ویژگی های ساخت جاری در فارسی امروز و دفاع از ماهیت مستقل صوری و معنایی آن در برابر ساخت استمراری می پردازد.
در این تحقیق، کارکردهای اختصاصی ساخت جاری از جمله بیان جاری بودن رخداد در بستر زمان، مفاهیمی چون رخدادهایی در شرف وقوع، رخدادهای محتمل، بیان هشدار و اعلام اعتراض مورد بحث واقع شده است. طی این پژوهش، هم چنین عدم تطابق جنبه های صوری افعال با جنبه های معنایی در ساخت های جاری نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نگاه به افعال لحظه ای در تقابل با افعال تداومی، و هم چنین افعال پویا در تقابل با افعال از زاویه ی ساخت های جاری جایگاه ویژه ای در این تحقیق داشت.
در این تحقیق، ابزارهای دیگر بیان مفهوم جاری از قبیل ساخت های استمراری، ابزار واژگانی و برخی از گروه های حرف اضافه ای بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
"نمونههای زیر را بنگرید: 4-آنها نیز دیدهها و شنیدههای خود را ثبت میکردند(سمیعی،19:1379) 5-نخستین شماره صور اسرافیل در 17 ربیع الثانی انتشار یافت(محیط طباطبایی،135:1366) 6-علی داشت کتاب میخواند که یکی از دوستانش پیش او آمد(مشکوه الدینی،126:1379) تا آنجا که مفاهیم زمان دستوری و تقویمی،مطرح است،افعال پررنگ فوق همگی به"گذشته"دلالت دارند.
نمود ساخت جاری به اعتبارصورت،همواره جاری،و زمان آن نیز گذشته یا غیرگذشته است،اما،تطابق یا عدم تطابق میانجنبههای صوری و معنایی این ساخت،به بافت کلام بستگی دارد.
batzab//:ptth در نمونه(10)،گوینده به رخدادهایی اشاره دارد که در زمان گذشته بهطور مشابه و مستمر اتفاقافتاده است تا آنجا که زمان دستوری و تقویمی این رخداد مطرح است،هر دو گذشته هستند.
batzab//:ptth ساخت جاری فوق اگرچه از نظر صورت دارای زمان غیرگذشته و نمود جاری است،به رخدادقریب الوقوعی اشاره دارد که دارای نمود معنایی"تام"است.
تطابق صوری و معنایی نمودین در جملهی فوق حاصل نیست،زیرا فعل به اعتبار وجود فعل کمکی دارد از نظر صورت،"جاری"است،اما از نظر معنا به اعتبار شیوهیدرک خیانت که در مقطعی از زمان و نه طی یک دوره روی خواهد داد،"تام"است.
از نظر نمود هم تطابقی میان صورت و معنا دیده نمیشود،زیرا در صورتی که نمودفعل به اعتبار فعل کمکی دارد"جاری"است،نمود خود رخداد"تام"است،زیرا وقوع آن موکول به یکمقطع و نه یک دوره از آینده است.
بنابراین میتوان گفت که عملغذا خوردن فازهای متفاوتی دارد و به بیانی رخداد موردنظر از نوعی پویایی در بستر زمان برخورداراست و ازاینرو،جمله از نظر صورت و معنا زمان و نمود یکسانی دارد و هر دو"غیرگذشتهی جاری" هستند اما،قضیه در(22 ب)بنا به ماهیت معنایی فعل،متفاوت است.
sserP ytisrevinU nozruC egdeltuoR:kroY weN,rammarG naisreP."