چکیده:
رشد سریع و روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات، منجر به دگرگونی عرصههای مختلف زندگی بشر، از جمله نظامهای آموزشی، گردیده است. با مطرح شدن آموزش الکترونیکی، به عنوان نمودی از نفوذ فناوری اطلاعات و ارتباطات به حوزه آموزش و فرآیند یاددهی ـ یادگیری، مفهوم تعامل در فرآیند آموزش و یادگیری نیز دچار تحولات گستردهی شده است. تعامل، امر دوسویهای است که حداقل به دو شیء و به دو عمل نیاز دارد. تعامل، زمانی اتفاق میافتد که این اشیا و وقایع به صورت متقابل یکدیگر را تحت تاثیر قرار دهند.
ویژگی اصلی و اساسی آموزش الکترونیکی، علاوه بر دسترسی آسان به اطلاعات، ویژگی ارتباطی و تعاملی آن است که از نقطه نظر فلسفی مبتنی بر دیدگاه ساختنگرایانه و مشارکتی است. محیطهای یادگیری ساختنگرا، به گونهای سازماندهی میشوند که فرصت کافی برای یادگیرندگان برای تعامل با همکلاسیها، معلمان و سایر عوامل آموزشی فراهم آید. بدون برقراری تعامل، نه تنها یادگیرندگان انگیزهای برای ادامه دوره در خود نمیبینند، بلکه یادگیری نیز به وقوع نمیپیوندد. اما بحث تعامل در محیط آموزش الکترونیکی، بسیار پیچیدهتر از آموزش سنتی است. همین نکته کافی است تا متخصصان آموزش را وادارد تا بیشتر از پیش به مساله تعامل در محیط آموزش الکترونیکی بیندیشند. در مقاله حاضر انواع تعامل، چگونگی تعامل و ابزارهای تعامل در آموزش الکترونیکی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
وظیفه معلم آن است که با ایجاد محیط یادگیری مناسب، شاگردان را در معنا کردن این دادهها یاری دهد؛ اما دانشآموزان باید شخصاً ادراکات خود را بسازند و از طریق دادههایی که از راههای کنش اجتماعی به دست میآورند، ادراکات خود را بررسی کنند و گسترش دهند؛ (6) به عبارت دیگر، در رویکرد آموزش الکترونیکی فراگیر، از حالت انفعالی بودن بیرون آمده و حدود خویش را تا مرز پرسشگری و خردگرایی فعال پیش میبرد.
(12) چنانچه بپذیریم که تعامل نقش اساسی و مهمی در فرایند تدریس و یادگیری دارد، یادگیری الکترونیکی با بهرهگیری از فناوريهای نوظهور، تعاملات گستردهای را جهت دسترسی به اطلاعات وسیع و نیز برقراری انواع ارتباط فراهم میسازد؛ امکانی که در فرایند سنتی یادگیری به صورت بسیار محدود و ناچیزی وجود داشته است.
در محیط آموزش الکترونیکی یاددهنده و یادگیرنده از نظر زمان و مکان یا هر دو جدا از یکدیگر هستند و فراگیر برای انجام دادن فعالیتهای یادگیری فردی و گروهی با کمک امکانات ارتباط رایانهای با یاددهنده، همکلاسان و سایر افراد یا منابع تعامل برقرار میکند.
از آن جهت که تعامل، نوع اصلی فعالیت در فرایند یاددهی ـ یادگیری است و یادگیری، حاصل تعامل عناصر آموزش است، در محیطهای آموزشی الکترونیکی نیز اگر انتظار این باشد که فراگیران به سطحی فراتر از دریافت دانش دست یابند، باید تجربیات یادگیرندگان را درگیر نموده و برای آنها فرصتهای تعامل با اطلاعات و دیگر عناصر یادگیری همچون یادگیرندگان دیگر و معلم فراهم گردد.