چکیده:
در این مقاله نشانه های مکتب امپر سیونیسم در اشعار سهراب سپهری بررسی می شود. تفوق لحظه بر بقا و استمرار ، ذهن گرایی ، نسبی گرایی ، بازنمایی نور ، بازی انعکاس نور ، و سایه -روشنها از اصول این مکتب است. این مکتب در شعر سهراب بعضی از مبانی خود را از هنر نقاشی ژاپنی الهام گرفته استکه نقاشی ژاپنی ینز خود ملهم از فلسفۀ بودیسم است . روش کار در این مقاله این است که اشعاری از سپهری که نشانه های این مکتب در آن به چشم می خورد جمع آوری و سپس دسته بندی شود و در پایان مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که نقاشی سپهری در اشعار او اثر گذاشته است و از آنجا که او به سبک امپرسیونیسم آشنا بوده و در نقاشی هایش این سبک را به کار گرفته مسلما رگه هایی از این مکتب را در شعر او می توان دید. نکته دیکر اینکه به دلیل آشنایی سپهری با هنر شرق دور انتظار می شود که تاثیر هنر و عرفان شرق نیز در اشعار وی مشاهده می شود.
خلاصه ماشینی:
نتایج بهدستآمدهنشان میدهد که نقّاشی سپهری در اشعار او اثر گذاشته است و از آنجا که او بهسبک امپرسیونیسم آشنا بوده و در نقّاشیهایش این سبک را به کار گرفته مسلّمارگههایی از این مکتب را در شعر او میتوان دید.
مسألۀ ما در این تحقیق این است کهبا توجّه به نقّاش بودن سپهری و آشنایی او با مکتب امپرسیونیسم این سؤال را مطرح کنیم که آیامیتوان رگههایی از مبانی و اصول این مکتب را در اشعار وی مشاهده کرد؟آیا شعر سپهری ازعرفان و هنر شرق نیز بهره گرفته است؟آیا بین اصول مکتب امپرسیونیسم و عرفان شرق دورمشابهتی وجود دارد؟اینها سؤالاتی است که این نوشتار قصد دارد به آنها پاسخ گوید.
تأثیر عرفان بر شعر سپهری در آثار اصلی سهراب سپهری یعنی صدای پای آب،مسافر و حجم سبز مبانی عرفانی و دستگاهمنسجم فکریی دیده میشود که میتوان به صورت زیر خلاصه کرد: -عارف که زندگی او در سفر در جادۀ معرفت است در لحظۀ حال زندگی میکند؛ زندگی تر شدن پیدرپی/زندگی آبتنی کردن در حوضچۀ اکنون است.
در عرفان اسلامی فاصله وجود ندارد و«انا الحق»گفتن منصور حلاّجدلیل بر این مدّعاست امّا در عرفان شرق فاصله همیشه با حقیقت وجود دارد سهراب نیز گویا چنینعقیدهای دارد آنجا که میگوید: خوشا به حال گیاهان که عاشق نورند/و دست منبسط نور روی شانۀ آنهاست/نه،وصلممکن نیست/همیشه فاصلهای است/اگرچه منحنی آب بالش خوبی است/برای خواب دلاویز وترد نیلوفر/همیشه فاصلهای هست(سپهری،1386:308).
با توجّه به اینتأثیر است که میتوان رگههایی از مکتب نقّاشی امپرسیونیسم را نیز در شعر سپهری به وضوحمشاهده کرد.