چکیده:
یکی از مباحث مهم تفسیری، فقهی و تاریخی در دین مبین اسلام، بحث «جهاد» است که
در کتب فقهی به نام کتاب الجهاد شناخته می شود و فروع بسیار مهمی دارد. در گستره
این بحث مهم، بحث « جهاد ابتدایی » یکی از جستارهای پربحث و چالش برانگیز در عصر
غیبت به شمار میرود؛ بحثی که فهم نادرست آن باعث شده است برخی آن را دستاویز
حمله به دین اسلام قرار دهند و آن را دین جنگ معرفی کنند، درحالی که طبق نظر اسلام،
اصل نه صلح است و نه جنگ، بلکه مسئله به اختلاف موارد گوناگون است؛ باوجوداین،
اصل مشروعیت جهاد ابتدایی از مسائل اجماعی اسلامی است که دلای ل عقلی و نقلی
فراوانی بر اقامه آن وارد شده است.
نوشتار حاضر پس از تبیین اهداف اسلام از برپایی جهاد ابتدایی، به بررسی آیات و نقل و
نقد نظر موافقان و مخالفان جهاد ابتدایی دراین باره میپردازد . گفتنی است ادله دیگر
همچون اجماع و ضرورت دینی و ادله روایی متعددی دراین باره ارائه شده است ، ولی
موضوع مقاله پیش رو فقط بررسی ادله قرآنی جهاد ابتدایی میباشد
خلاصه ماشینی:
عدم تنافی تدریجیت نزول با نسخ در پاسخ به ادعای نخست، در دومین نظر مبنی بر عدم وجود و امتناع نسخ در طایفه نخست آیات، بدین پرسش که آیا تدریجیت نزولی آیات جهاد، با قول به نسخ منافات دارد یا خیر؟ باید گفت از کلمات علامه طباطبایی استفاده میشود که ایشان نزول آیات جهاد را مرحله به مرحله میداند و نتیجه میگیرد که تدریجیت با قول به نسخ منافات دارد، ولی بهنظر میرسد پذیرش تدریجیت حکم آیات جهاد، نهتنها منافاتی با مسئله نسخ ندارد، بلکه اتفاقا تدریجیت مؤید ناسخیـت میباشد و با آن کاملا سازگاری دارد؛ بدینبیان که خدای متعال مرحله به مرحله آیات جهاد را تشریع کرده، ابتدا با فراز «کفوا أیدیکم» امر به نگهداری و کف میفرماید و سپس با فراز «أذن للذین یقاتلون بأنهم ظلموا»، دستور قبلی را نسخ کرده، آنگاه با فراز «و قاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم» دستور قبلی را نسخ فرموده و بعد با فراز «قاتلوا الذین یلونکم من الکفار» دستور قبلی را نسخ میکند و سپس با فراز «قاتلوا المشرکین کافة» دستور قبلی را نسخ فرموده است و هر مرحلهای را ناسخ مرحله پیشین قرار داده است.