چکیده:
نظام فرامتنی و نمایهسازی سنتی از جهات مختلف با یکدیگر شباهت زیادی دارند. در واقع،در بسیاری از موارد،فرایند سازماندهی اطلاعات در نظام فرامتنی و نمایهسازی به صورت یکسانی صورت میگیرد.مقالهء حاضر ضمن توصیف اجزای اصلی تشکیلدهندهء نظام فرامتنی و نمایههای سنتی،وجوه تشابه میان آنها،شامل پیوندهای فرامتنی و اصطلاحات نمایه مورد بحث و بررسی قرار میدهد و نقش نمایهسازان و دانش(حرفهای)آنها را در طراحی نظامهای فرامتنی مورد تأکید قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله سعی ندارد راه حلی برای رفع مشکلات سازماندهی در فرامتن بهمنظور بازیابی اطلاعات ارائه دهد:بلکه قصد دارد از یکسو به شناسایی وجوه تشابه میان فرایند تدوین نمایهها و طراحی نظامهای فرامتنی بپردازد،از سویی دیگر این موضوع را مورد توجه قرار دهد که تولیدکنندگان نظامهای فرامتنی میبایست برای حل برخی از مشکلات به فرایند کار نمایهسازی توجه اساسی کنند.
مؤلفان نظام فرامتنی و نیز نمایهسازان،روابط میان مفاهیم را در مدارک خاص خود تعیین میکنند و سپس علائم مناسبی نظیر اصطلاح نمایه،نماد،و غیره را بهمنظور نشان دادن وجود پیوندهای پویا انتخاب میکنند.
بهعلاوه،این موضوع مورد بحث قرار گرفت که مدارک چاپی دارای نمایهء خاص خود بوده و ممکن است بهطور صریح و محزا(نظیر فهرست مندرجات)،یا به صورت صریح و گنجانده شده در خود متن(عناوین فصلها یا بخشهای کتاب)و نیز بهطور غیرصریح(بیانشده در ساختار خود مدارک)ارائه شوند.
آیا چنین مواردی در مورد فرامتن نیز صادق است؟به احتمال زیاد،نظام فرامتنی ممکن است با نمایههای جداگانهای بهعنوان نقاط دستیابی برای بازیابی اطلاعات همراه شده باشد(شکل 1).
مدرک سنتی میتواند تنها ساختار منطقی خود را ازطریق به کارگیری جانشینها(نمایههای خود)تغییر دهد، این در حالی است که نظام فرامتنی با چنین محدودیتهایی روبهرو نیست.
در اینجا این سؤال مطرح است،آیا تفاوت میان فرامتن و نمایهها بنیادی است؟ مطمئنا از دید استفادهکننده که به امکانات فرامتنی دسترسی دارد،استفاده از روشهای دیگر ارائه و نمایش اطلاعات دشوار یا امکانناپذیر است.
در واقع،فرایند تألیف نظام فرامتنی از نظر مفهومی تفاوتی با کار نمایهسازی مدارک سنتی ندارد،زیرا نمایهسازان نیز به تعیین ساختار و محتوای مدرک میپردازند،اصطلاح نمایهء مناسب را انتخاب میکنند و ابزاری را برای مکاننمایی (اطلاعات)به آن میافزایند."