چکیده:
کتاب معیارالاشعار منسوب به خواجه نصیرالدین طوسی است که پس از کتاب المعجم
فی معاییر اشعار العجم تالیف شده و یکی از دو کتاب مهم در علم عروض و قافیه
است. با تمام شهرتی که این کتاب در نزد عروضیان قدیم و جدید داشته و دارد. در
بارة موّلف آن تردیدهایی وجود دارد. ما در این نوشته با تکیه بر بررسی ظهر و ترقیمة
نسخههای خطی ممعیارالاشعار از یک سوء و از سوی دیگر با مقایسة سبکی و
محتوایی این کتاب با آثار فارابی و ابوعلی سینا و کتاب /اساس الاقتباس., و بالاخره با
استخراج نکاتی از معیارالاشعار سعی کردیم تردیدهایی را که در بارة نسبت این کتاب
به خواجه نصیرالدین طوسی وجود دارد حتیالمقدور برطرف کنیم.
خلاصه ماشینی:
"در اینکه معیار الاشعار در سال مذکور تألیف شده تردیدیوجود ندارد،اما دربارۀ مؤلف آن تردیدهایی مطرح شده است که شاید مهمترین آنهااز جانب علامه قزوینی بوده باشد که در مقدمۀ تصحیح المعجم فی معاییر اشعار العجمدر سال 1327(1909 م)چنین آورده است:«اما مؤلفاتی که بعد از این کتاب[المعجم]الی حال در این فنون ثلاثه نوشته شده به خصوص آنچه در علم عروضتألیف کردهاند هیچ کدام قابل ذکر و محل اعتنا نیست و غالبا موجزات و مختصراتیاست لا یسمن و لا یغنی من جوع،خشک و کسالتانگیز،خالی از تحقیق و عاریاز تدقیق.
مؤلف معیار الاشعار نیز همانند آنچه در اساس الاقتباس آمده،هذیاناتی که موزونباشد از قبیل شعر دانسته است:«حکم هذیانات اهل مجون و هزل که بر الفاظ مهمل،مشتمل باشد و در نظم ایراد کنند،حکم الفاظ معنیدار باشد؛از آن جهت که مرادایشان به حسب قصد ایشان از آن الفاظ حاصل آید»(خواجه نصیر الدین طوسی،معیار الاشعار،گ 1 پ).
عناوین شیوۀ نامگذاری عناوین در هر دو کتاب همانند است،هب طور مثال،اساس الاقتباس: مقالت اول در مدخل منطق که آن را ایساغوجی خوانند چهار فن است فن اول در مباحث الافاظ،سه فصل است فصل اول در کیفیت دلالت الفاظ بر معانی معیار الاشعار: فن اول در علم عروض و آن ده فصل است فصل اول در اشارت به اجزاء اولی شعر استعمال واژههای مشترک یکی از مهمترین شباهتهای موجود در این دو کتاب،استعمال واژههای خاصی استکه نشان از ویژگی سبکی مشترک میان مؤلف در هر دو کتاب دارد."