چکیده:
برخی بر این باورند که با توجه به رشد روزافزون جهانی شدن، هویت های خرد قومی ناگزیر در فرهنگ واحد جهانی مستحیل خواهند شد. اما گروهی دیگر معتقدند که جهانی شدن نه تنها باعث از بین رفتن قومیت ها نخواهد شد، بلکه با ابزاری که در اختیار آنها قرار می دهد، موجبات رشد خودآگاهی قومی را فراهم کرده، منجر به تقویت جنبش های قومی می شود؛ لذا برای بررسی تاثیر جهانی شدن بایستی مولفه های هویت قومی بررسی شود. در این مقاله فرهنگ هویت های قومی بررسی و این فرضیه طرح شده که جهانی شدن در کوتاه مدت، هویت های قومی را برجسته می سازد و ممکن است به جنبش های قومی نیز منجر شود، اما در نهایت به همانندسازی خرده فرهنگ ها در فرهنگ مسلط منجر خواهد شد؛ این فرآیند همانندسازی با فراز و فرود همراه خواهد بود. فرهنگ های دارای ویژگی های ذیل در فرهنگ مسلط ادغام نمی شوند: قدرت و حمایت دولتی، وجود میراث غنی مکتوب، پیوستگی با مذهب، عدم انحصار به یک کشور خاص، وجود پتانسیل های جهانی. فرهنگ و زبان خاص هریک از اقوام ایرانی ـ به جز زبان فارسی ـ این مولفه ها را ندارند یا در آن ضعیف هستند.
افول زبان و آداب و رسوم اقوام، لزوما به معنای اضمحلال هویت قومی نیست و افراد آن قوم می توانند تعاریف جدیدی از هویت قومی خویش بیان کنند.
خلاصه ماشینی:
"بررسی جنبشهای قومی در تاریخ معاصر ایران، نشان میدهد که رشد و گسترش این جنبشها بیش از آنکه از جهانی شدن متأثر باشد، از سیاست دولتهایی که بر سریر قدرت بودهاند، وضعیت سیاسی و اجتماعی جامعه و فضای فکری و گفتمانی آن متأثر بوده است.
فرضیهی این مقاله آن است که جهانی شدن ـ لااقل در مورد ایران ـ موجب میشود، هویتها و جنبشهای قومی در کوتاه مدت ـ و در دورههایی از فراز و فرود ـ رشد یابند و تقویت شوند، اما در دراز مدت در صورتی که فرهنگ این هویتهای قومی، از مؤلفههایی چون حمایت دولتی، پتانسیلهای جهانی، میراث غنی مکتوب، عدم انحصار در یک کشور و پیوستگی با مذهب برخوردار نباشند، مضمحل خواهند شد.
نتیجهگیری جهانی شدن موجب میشود هویتها و جنبشهای قومی در کوتاه مدت ـ با دورههایی از فراز و فرود ـ رشد یابند و تقویت شوند، اما در دراز مدت در صورتی که فرهنگ این هویتهای قومی، از مؤلفههایی چون حمایت دولتی، قابلیتهای جهانی، میراث غنی مکتوب، عدم انحصار در یک کشور و پیوستگی با مذهب برخوردار نباشند، نابود خواهند شد.
4. تفصیل این سخن در این مقال نمیگنجد ولی علاقهمندان برای بررسی این موضوع میتوانند به منابع زیر مراجعه کنند: دکتر مجتبی مقصودی در کتاب قومیتها و نقش آنان در تحولات سیاسی سلطنت محمدرضا پهلوی، اقوام ایرانی را از دوران صفویه تا سال 1357 بررسی کرده و علی مرشدزاده نیز در کتاب روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی، دوران بعد از انقلاب را تا دوره ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی به 4 دورهی اوایل انقلاب، جنگ، سازندگی و اصلاحات، تقسیم و بررسی کرده است."