چکیده:
قراردادهای مختلف نظیر قراردادهای ساخت، مهندسی، حمل و نقل، اجاره کشتی، یدک کشی، و بیمه نامه های مربوط به این قراردادها، متضمن شروطی هستند که به گونه ای صریح یا ضمنی متضمن نفی حق قائم مقامی بیمه گر(ماده 30 قانون بیمه) هستند. نگارش متنوع این شروط و ارتباط شرط با حقوق اشخاص مختلف(بیمه گر، بیمه گذار، طرف قرارداد بیمه گذار، بیمه گر مسوولیت طرف مقابل، سایر اشخاص ثالث)، تزاحم اصل آزادی قراردادی با ویژگی بازدارنده مسوولیت مدنی از یک سو و قاعده منع جبران مضاعف خسارت از سوی دیگر از جمله دلایلی است که قضاوت در مورد اعتبار این شروط و قلمرو تاثیر آنها را دشوار می سازد. در این مقاله طی دو گفتار، مفهوم، انواع، اعتبار و آثار این توافق ها نسبت به طرفین و اشخاص ثالث بررسی می شود.
خلاصه ماشینی:
بند دوم - شرط مخالف قائم مقامي در روابط ميان بيمه گذارو مسوول حادثه الف - شروطي که به طور مستقيم مانع قائم مقامي مي شوند ٩-دسته اول از اين شروط ، شروط عـدم مـسووليت مرسـوم هـستند: بـه عنـوان مثـال در قرارداد اجاره کشتي، مستاجر بر مالک شرط عدم مسووليت ميکند.
١٠- آيا بيمه گذاري که با درج چنين شروطي صريح بيمه گر را از رجوع به مسوول حادثه ممنوع مي کند، از اين بابت در مقابل بيمه گر مسوول است ؟ برخي پاسخ منفي داده انـد : اگـر اين شرط پيش از وقوع خسارت مورد توافق قرار گيرد، در لحظه وقوع خـسارت ، بيمـه گـذار حقي نداشته است تا بيمه گر جانشين او شود؛ بيمه گذار بـه "حـق " بيمـه گـر لطمـه اي وارد نکرده است (٢٥٥-٢٥٤.
تحليل مساله از ديدگاه فقهي و حقـوق ايـران هـم جالـب اسـت : درحـالي کـه در مـوارد مشابه (نظير شرط عدم ضمان و شرط سقوط خيار، از حيث اثر، تفاوتي ميان عدم تحقق ضـمان و سقوط آن پس از ايجاد وجود ندارد (و تحليل توافق به "تراضي بر عدم تحقق ضمان "، براي رد ايراد اسقاط مالم يجب ارايه شده است ، در فرض ما هريـک از دو تحليـل آثـاري مختلفـي دارد: اگر مراد طرفين ، تنها عدم تحقق قائم مقامي باشد، بيمه گذار-تنهاذي نفـع شـرط -حـق رجوع به واردکننده زيان را از دست نميدهد.
4-Caille(Catherine)(2008), Assurances de dommageges,Repertoire de droit civil, Dalloz 5-Cane(Peter)(2006), Atiyah’s Accidents, Compensation and the Law, 7th Ed.
J. 22-Reinecke(MF B)(1990), Waiver by an Insurer of Its Rights to Subrogation, Journal of South African Law. 23-Tunc(Andre), Traffic Accidents,in Int. Encyc.