زندگی و آثار حمدالله مستوفی معرفی و نقد

"اما وقتی خواجه رشید الدین در«جامع التواریخ»و یا حمد الله مستوفی در«تاریخ گزیده»و«نزهت القلوب»از ایرانزمین سخن می‌گوید،اشاره‌اش به همینکشور است که با نام ایران استقلال سیاسیدارد. خود حمد الله به این شغل پدر جدش امین الدین نصیر مستوفی عهد سلاجقهاشاره کرده و او را مستوفی دیوان سلاطین عراق نامیده است[مستوفی،1378:65]. حتی تعدادی از محققان بر این عقیده‌اندکه مستوفی به تشویق استاد خود به مطالعات تاریخی پرداخت و شاید در تدوینجامع التواریخ به مانند جمال الدین ابو القاسم عبد الله کاشانی حضور داشته است. از جمله در کتاب نزهت القلوب در بیان فواید آب دجله و فرات(شط العرب)در هنگام ذکر نام امام علی(ع)از لقب امیر المؤمنین علی(ع)استفاده کرده و سپس ازامام جعفر صادق(ع)،حدیثی در این خصوص بیان می‌کند[مستوفی،1362:21]. تاریخ گزیده این کتاب تاریخ عمومی است و به تقلیداز مجلد دوم تاریخ عام جامع التواریخ خواجهرشید الدین و به نام غیاث الدین محمد،فرزندخواجه رشید الدین،در سال 730 ه‍. مؤلف از کتاب‌هایتاریخی چون:سیر النبی،قصص الانبیاء،رسالت قشیریه،تذکرة الاولیاء،التدوین امامرافعی،تجارب الامم،مشارب التجارب،ایران النسب،تواریخ محمد بن جریر طبری،تاریخ حمزۀ اصفهانی،تاریخ کامل ابن اثیر،زبده التواریخ جمال الدین ابو القاسم کاشی،نظام التواریخ قاضی بیضاوی،عیون التواریخبغدادی،تاریخ جهانگشای جوینی،شاه نامۀفردوسی طوسی و جامع التواریخ رشید الدینفضل الله همدانی نام می‌برد که در نگارشتاریخ کهن از آن‌ها بهره گرفته است و درآخر متذکر می‌شود که این کتاب به دلیلگزینش مطالب از کتاب‌های فوق الذکر،(به تصویر صفحه مراجعه شود)تاریخ گزیده نام گرفته است[مستوفی،1362:7-6]. حمد الله مستوفی در آغاز کتاب تاریخگزیده،به نگارش آن اشاره می‌کند که 50هزار بیت آن هم زمان با تألیف تاریخ گزیدهسروده شده و در خاتمه به 75 هزار بیتخواهد رسید."