چکیده:
هومر در حماسة اودیسه به روایت ماجراهای قهرمان جنگ تروا یعنی اولیس و حکایت سرگشتگیهای او به هنگام بازگشت از آن نبرد به سوی زادگاهش، پرداخته است. در این روایت آنچه بیشتر نظر خواننده را به خود جلب میکند، حمایتهای بیدریغ آتنا از اولیس است. علت اساسی این همه حمایت آتنا از اولیس چیست؟ برای دستیابی به علل حمایتهای آن زن ایزد از اولیس، میتوان چندین احتمال را طرح کرد. در این گفتار نخست به علتیابی اسطورهشناختی و سپس به طرح علل فلسفی پرداختهایم. از منظر نخست، با همانندیهایی که میان آتنا و پنلوپ، همسر اولیس، و خود اولیس با هفائیستوس ایزد آتش زمینی حاکم است، میتوان چنین تصور کرد که آتنا با حمایت از اولیس نمودگار زمینی هفائیستوس میخواهد وفاداری و دلدادگی خود را به هفائیستوس برساند. از منظر دوم، با عنایت به اینکه آتنا برای مردم یونان، ایزد عقل و دانایی است و اولیس نیز همواره به خردمندی توصیف وستایش شده است؛ میتوان چنان پنداشت که حمایت آتنا از اولیس ، نمود روایی حمایت و تأیید عقل کل و آسمانی از عقل زمینی و جزوی بشری باشد.
خلاصه ماشینی:
"بنا به آنچه گذشت دور نیست که با وجود اعراض ظاهری آتنا از هفائیستوس، میل و رغبتی درونی،او را نسبت به این ایزد لنگ علاقهمند میساخت و به نظر میرسد که داستان دلبستگی اولیس و پنلوپ بر اساس طرح دلبستگی آتنا و هفائیستوس پرداخته شده باشد.
E. J( هرچه باشد،نمادگرایی در گسترۀ تأویل و آفرینش خودش،در درون نظامی سازمان یافته از روابط فوقالعاده پیچیده عمل میکند؛نظامی که کارکرد غالب آن پیوند زدن دنیای طبیعت و ماورای طبیعت یا عالم کبیر و عالم صغیر است؛ آنگونه که شیخ محمود شبستری میگوید: {Sز هرچ آن در جهان از زیر و بالاست#مثالش در تن و جان تو پیداستS} (شیخ محمود شبستری 1381:48) آخرین احتمالی که میتوان دربارۀ حمایتهای بیدریغ آتنا از اولیس ارائه کرد،این است که تمدن خردگرای یونانی با پرداختن این اسطوره،میخواست حمایت و تأیید عقل کل و آسمانی از عقل جزوی و زمینی را در قالب روایتی حماسی و اساطیری-که همواره مطلوب آن قوم بوده است-نشان دهد.
اگر نظری که پیشتر مطرح شد یعنی تلقی هفائیستوس به منزله آنیمای هرا را بپذیریم،دور نخواهد بود که لنگ بودن هفائیستوس-که بنا به برخی از روایتهای اساطیری نتیجۀ رفتار هرا است-نتیجه خواستۀ ناخودآگاه هرا برای سلب نظر دیگر زنان زمینی و آسمانی از هفائیستوس باشد،اما شگفتا که او با وجود این نقیصه همواره مد نظر زیباترین زنان زمینی و آسمانی بوده است،درست مانند لرد بایرون که با پاهای ناقص و معیوب به دنیا آمد."