چکیده:
ارتباط فقه با امر سیاسی دانش سیاسی خاصی را شکل می دهد که در نظام دانایی مسلمانان از آن به فقه سیاسی تعبیر می شود. فقه سیاسی دانشی ارتباطی است که فهم ماهیت آن مستلزم فهم ارتباط دوسویه آن با فقه و سیاست است. فقه سیاسی به لحاظ معرفت شناختی و روش شناختی وامدار فقه است، اما به لحاظ موضوعی به امر سیاسی می پردازد و ازاین رو، به مثابه دانش سیاسی اسلامی با مبانی و روش خاص خود به تامل در امر سیاسی به منظور کشف حکم شرعی امر سیاسی و تنظیم زندگی سیاسی مومنانه می پردازد. این دانش با چنین نگرشی به لحاظ معرفتی ارتقا می یابد و دیگر تنها به استخراج حکم شرعی سیاسی نمی پردازد، بلکه افزون بر آن، به مثابه دانش سیاسی اسلامی به تنظیم زندگی سیاسی نیز همت می گمارد. نوشتار حاضر با توجه به فقدان پژوهش هایی از این قبیل درباره فقه سیاسی تلاش می کند با طرح درآمدی بر این بحث مهم، به ضرورت تقویت جایگاه معرفتی آن به مثابه دانش سیاسی اسلامی مدد رساند.
خلاصه ماشینی:
"فهم احکامشرعی به مثابۀ هدف اساسی دانش فقه و فقه سیاسی،بیتردید،مبتنی بر مبانی نظری و طرف و با توجه به مفهوم سیاست به مثابۀ تدبیر و ادارۀ ملت و مملکت در موجودیت وروابط داخلی و خارجی آن مفهوم عمومی فقه سیاسی را علم حقوق سیاسی میداند وآن را این گونه تعریف میکند: فقه سیاسی دربرگیرندۀ امتیازات و اختیارات،نقش،وظایف و تکالیف،حدود و ثغور واحکام مربوط به روابط،اعمال و رفتار مقامات و نهادهای مختلف در مجموعه حیاتسیاسی امت اسلامی و نظام سیاسی و دولت اسلامی است(صدرا،1318:94).
اینتعریف از فقه سیاسی هویت ارتباطی فقه سیاسی را آشکار میسازد،اما پذیرش آن مستلزمپاسخگویی به این پرسش اساسی است:اگر موضوع فقه سیاسی را امر سیاسی بدانیم و فقهسیاسی را یکی از اقسام دانش سیاسی اسلامی،معیار تمایز این دانش با دیگر دانشهایسیاسی-اسلامی و غیر اسلامی-از لحاظ موضوعی چیست؟در این صورت،چگونه&%00322MSJG003G% آن جا که مفاهیم مذکور از مصادیق افعال سیاسی مکلفین به حساب نمیآیند،بحث از آنهاخارج از هدف اساسی فقه سیاسی به نظر میرسد.
اینتعریف از فقه سیاسی هویت ارتباطی فقه سیاسی را آشکار میسازد،اما پذیرش آن مستلزمپاسخگویی به این پرسش اساسی است:اگر موضوع فقه سیاسی را امر سیاسی بدانیم و فقهسیاسی را یکی از اقسام دانش سیاسی اسلامی،معیار تمایز این دانش با دیگر دانشهایسیاسی-اسلامی و غیر اسلامی-از لحاظ موضوعی چیست؟در این صورت،چگونه&%00322MSJG003G% میتوان فقه سیاسی را از دانشهای سیاسی همچون فلسفۀ سیاسی اسلامی،جامعهشناسیسیاسی و علم سیاست تفکیک کرد؟ به نظر میرسد بتوان وجه اشتراک همۀ دانشهای سیاسی را از نظر موضوعی،بحث ازامر سیاسی دانست."