چکیده:
یکی از کارهای مهم عالمان تصوف و عرفان اسلامی، تدوین و نوشتن کتاب هایی برای آموزش یا پاسخ به سوالات مریدان و رهروان و در مجموع برای راهنمایی اهل طریقت و جویندگان این راه بوده است. در این کتاب ها بنا به اعتقاد نویسنده و سلیقه او، مباحث مهم اصولی و عملی عرفان و نیز سرگذشت ها و سخنان بزرگان و پیشوایان طریقت گردآوری می شده است. کشف المحجوب هجویری غزنوی، نخستین متن تالیفی به زبان فارسی در زمینه های گوناگون عرفان است. این کتاب درواقع دائره المعارفی از مباحث، اصول، اندیشه ها و اصطلاحات عرفانی است که مولف در کتاب خود گرد آورده است. هجویری خود از عالمان و دانایان عامل بوده است. یکی از موضوعات و مبناهای مهم در کتاب، سیره و سخنان حضرت علی (ع) و ائمه اهل بیت(ع) است که همراه با توصیف سیمای نورانی آن بزرگان در متن آمده است. سیره علوی و زندگی و گفتار امیرالمومنین و فرزندان پاکش، منبع الهام بخش و اسوه کردار کسانی است که می خواهند دل از دنیا بکنند و تهذیب نفس و خدمت برای رضای حق را در پیش بگیرند. درواقع علمای عرفان و تصوف به پیروی از سنت حضرت رسول(ص) و صحابه، به ویژه اهل بیت(ع)، زندگی، سیره و سخنان آن بزرگان را سرمشق خود قرار می داده اند. در این مقاله، سیما، سیره و سخنان ائمه اهل بیت از امام علی(ع) تا امام صادق (ع) و نحوه پرداختن به آن و نیز بهره های معنوی آن و موضوعات مهمی چون نماز، ایثار، نحوه پوشش، ... بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
"پژوهشنامۀ علوی،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال اول،شمارۀ دوم،پاییز و زمستان 1389،صص 97-119 سیما و سیرۀ علی و اهل بیت(ع)در کشف المحجوب هجویری محمود مهرآوران* چکیده یکی از کارهای مهم عالمان تصوف و عرفان اسلامی،تدوین و نوشتن کتابهایی برای آموزش یا پاسخ به سؤالات مریدان و رهروان و در مجموع برای راهنمایی اهل طریقت و جویندگان این راه بوده است.
امام حسین(ع) معمولا هجویری(چون دیگر نویسندگان تصوف)اوصافی را از بزرگان نقل میکند که متناسب با طریقت،موضوع سخن و مفاهیم صوفیانه و عارفانه است،دربارۀ امام حسین(ع) نیز چند عبارت زیبا دارد:«شمع آل محمد،از جملۀ علایق مجرد،سید زمانۀ خود،از محققان اولیا،قبلۀ اهل بلا،قتیل دشت کربلا»؛آنگاه جملههایی میآورد که نشاندهندۀ نگاه عالمان صوفی به قیام سید الشهداء است: و اهل این قصه(عرفا)بر درستی حال وی متفقند که تا حق ظاهر بود،مر حق را متابع بود؛ چون حق مفقود شد،شمشیر برکشید و تا جان عزیز فدای شهادت خدای-عز و جل-کرد، نیارامید.
هجویری سپس برای بیان مناقب بیشمار آن حضرت(ع)،پس از آنکه مینویسد:«مناقب آن سید بیش از آن است که آن را جمع توان کرد»،حکایت مشهور به حج رفتن یکی از خلفای اموی(طبق متن کتاب هشام بن عبد الملک مروان)و حضور آن خلیفه در کنار خانۀ خدا را نقل میکند که مردم در ازدحام خود اعتنایی به او نکردند،اما امام سجاد(ع)که به مسجد اندرآمد با رویی مقمر و خدی منور و جامهای معطر و ابتدای طواف کرد،چون به نزدیک حجر فرارسید،مردمان مر تعظیم ورا حجر خالی کردند که تا وی مر آن را ببوسید.
هجویری غزنوی،صاحب کشف المحجوب که اولین متن فارسی را در این باره نگاشته،در کتاب خود در بابهای مختلف و متناسب با موضوع سخن خویش،سیما،سیثره و سخنان اهل بیت پیامبر(ع)را از امیر المؤمنین(ع)تا امام صادق(ع)ذکر کرده است."