چکیده:
تأمل در مباحث کتابالحجة اثر گرانسنگ و عظیم شرح الاصول الکافی ما را به این نکته رهنمون میسازد که صدرالمتألهین در این کتاب همواره بر آن بوده است که نبوت و ماهیت آن را بهمنزله مقامی جعلی و انتسابی از جانب خداوند با حقایق صادر شده از بیانات ائمه معصومین :، تفسیر و تطبیق نماید. با وجود صبغه کلامی و عقلی مفهوم نبوت، ملاصدرا هرگز این منصب را با قرائت بشری و غیرالهی بررسی نکرده است و بهعکس، با در نظر گرفتن اصالت آموزههای روایی و با کنار هم نهادن قرائن نقلی در تبیین روایات کتابالحجة الکافی، بر فرابشری و الهی بودن این مقام اصرار میورزد. او هنگام شناسایی نبی، تعریف نبوت، تفاوت نبی و رسول، ضرورت ارسال پیامبر، خصلتهای پیامبران و مراتب آنان و مباحثی از این دست، با رویکردی برهانی و عرفانی، از تطبیق و سازگاری میان این رویکرد با معیار قرار دادن حدیث چشمپوشی ننموده و با حساسیت تمام، در هماهنگی و همسانسازی عقل و حکمت با روایات مرتبط با مقام نبوت در کتاب الحجة کوشیده است.
خلاصه ماشینی:
"درجه چهارم، درجه پیغمبری است که با تمامی مراتب پیشین، مرتبه امامت خلق را نیز دارد و صاحب شریعت و دینی مستقل غیر دین پیغمبر دیگر است، مانند پیغمبران اولواالعزم که پنج نفرند: حضرت نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و محمد : که آخری خاتم و برتر از همه آنان است و این مراتب بلند چهبسا که تدریجا و به مرور حاصل شود؛ چون حضرت ابراهیم7 نخست پیغمبر خود بود و امام نبود، تا آنکه آمادگی آن را بهواسطه زیادی نیرو در قلبش و استواری و پایداری در کارش یافت و خداوند فرمود: (إنی جاعلک للناس إماما قال و من ذریتی قال لاینال عهدی الظالمین) (بقره (2) / 124).
(ملاصدرا، شرح الاصول الکافی، ج 5، ص 59ـ62) صدرا در ذیل روایت منقول از امام صادق 7 که فرمودند: «سرور پیغمبران و رسولان پنج نفرند که اولواالعزم رسولاناند و آسیا (چرخ عظیم نبوت و رسالت) بر گرد محور ایشان میچرخد و اینان نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و محمدند ـکه درود خدا بر محمد و خاندانش و تمام پیامبران باد» و در تبیین «اولواالعزم پیغمبران» و جایگاه چنین مرتبهای میگوید: آنان را بدان جهت به این اسم نامند که در ایشان عزم تمام بر دعوت خلق به راه راست و مجاهده با دشمنان خدا و ثبات و پایداری در جنگها و صبر بر سختیها و رنجها و تحمل آزار از قوم است، چنانکه خداوند به حبیبش 9 میفرماید: (فاصبر کما صبر اولواالعزم من الرسل و لاتستعجل لهم) (احقاف (46) / 35)؛ یعنی همانگونه که آنان بر آزار قومشان و سختیها تحمل کردند تو هم صبر کن."