چکیده:
اسوه های قرآنی، از جمله وجود مقدس حضرت مریم(س)، همواره در ادبیات عرفانی بازتاب داشته-اند. نزول رزق بهشتی از جانب خدا برای آن حضرت و نیز بارور شدن نخل خشکیده، از جمله کرامات آن حضرت است که عرفا بر همین اساس، مقامات و مراتب والایی چون ولایت و خلافت کبری، صـبر، توکـل، مـوت ارادی، محبت، صدق و... را برای وی قائل شـده اند. برخـورداری از اصـطفا و اصـطناع حق، صدق و انجام کراماتی در حد معجزه، استجابت دعا، برخورداری از بینش الهی و مشاهده امور غیبی، احراز مقام خلافت کبری و قدرت تصرف در پدیده ها و نیز شهود تجلی حق از جمله ویژگی های خواص اولیاء الله است که عرفا به حضرت مریم(س) نسبت داده اند. ایشان به ویژه از کرامات آن حضرت، در بحث اثبات کرامات اولیا بهره فراوان برده اند. در این مقاله، نظر به اهمیت ولایت حضرت مریم(س) و مبسوط بودن این بحث در متون عرفانی فارسی، تنها به مقام ولایت و مقام خلافت کبرای آن حضرت از دیدگاه عرفا پرداخته شده است.
Quranic characters، including the Saint Mary، have always figured in texts of mysticism. The miracles attributed to her، the sending of heavenly food to her، and the fruition of the dried palm-date، indicate for mystics her exalted statues، her attainment of spiritual positions such as Welāyat (Sainthood)، khilāfat al-kobra (great saintship)، patience (Sabr)، trust in God (Tawakkol)، voluntary death، divine love، and sincerity (Sedq). Being God’s elect، miracle-like charismatic acts، the acceptance of her prayers by God، great vision، the ability to see the unseen، dominion and immediate intuition (Shohood) are among the traits attributed to Blessed Mary by Islām Gnostics. They adduce Mary’s attributes and charismatic acts as evidence for the fact that the favorites of God (Awleyā al-Allāh) can also perform miracles. This paper addresses the issue of her sainthood that is significantly and frequently reflected and represented in Persian mystical texts.
خلاصه ماشینی:
"(مقامات ژنده پیل،ص 7 و 8) در کتاب فردوس المرشدیه،عقیدۀ اهل معرفت و فقهای اهل سنت و جماعت درمورد جواز صدور کرامات از اولیا حتی اگر در حد معجزات باشد،بهطور مشروحبیان شده و با استناد به کرامات حضرت مریم(س)در قرآنچنین استنباط شده استکه حضرت مریم(س)با آنکه پیغمبر نبود اما از سر غیب اطلاع داشت و توانست عینآن درخت خشک را به درخت سبز تبدیل کند و میوههای آن را از عدم به وجودآورد؛پس میتوان گفت اولیاء الله قادر به قلب اعیان و نیز ایجاد اشیا از عدم هستندمثل همان کاری که انبیا در معجزات انجام میدهند:«دیگر طایفۀ اهل معرفت و فقهایامتاند از اهل سنت و جماعت و ایشان جایز دارند کرامات اولیا و اگرچه به حدمعجزات باشد،و دلیل ایشان بر آن از کتاب و سنت است قال الله تعالی{/«و هزی إلیکبجذع النخلة تساقط علیک رطبا جنیا»/}و این آیه در حق مریم است که از پس تنۀ خرمابنشست که آن تنه خشک بود و بیسر بود.
ک:مناقب العارفین،2/902) اوحدی مراغهای نیز ضمن اشاره به کرامت حضرت مریم(س)در سبز گردانیدن ورطبدار کردن نخل خشکیده،شرط رسیدن به مرتبۀ تصرف در موجودات را،جداییاز شهوت و غضب میداند: {Sدر چرخ کن چو عیسی زین جا رخ طلب را#و آنجا درست گردان پیوند ابن و اب را#گویا شود پیاپی با دل مسیح جانت#چون مریم ار ببندی روزی دو کام و لب را#با چشم تر چو گردی رطب اللسان به یادش#از چوب خشک بر خود ریزان کنی رطب را#خواهی که جاودانت باشد تصرف اینجا#از خویشتن جدا دار این شهوت و غضب راS}(دیوان اشعار،ص 74) حضرت مریم و قدرت مشاهدۀ امور غیبی یکی از ویژگیهای پیغامبران و اولیای بزرگ در نظر امام محمد غزالی این است که«آنچه عموم خلق را در خواب کشف شود،وی را در بیداری کشف افتد."