چکیده:
هیک، در تئودیسه پرورش روح هم به مسئله شرور اخلاقی پاسخ می دهد و هم به توجیه شرور طبیعی می پردازد و در این مقام، به مراحل دوگانه خلقت انسان، یعنی صورت خدا بودن و شباهت به خدا داشتن، اشاره می کند. به نظر هیک، شرور اخلاقی لازمه مختار بودن انسان هستند. انسان اولیه و همه فرزندان او، در جهانی که موهم حس دوری از خداست واقع شده اند. هیک، از این حس با عنوان فاصله معرفتی از خداوند یاد می کند. قرار گرفتن انسان در این محیط سبب می شود که او با برخورداری از نعمت اختیار، مرتکب شرور اخلاقی یا گناه شود. از سوی دیگر، شرور طبیعی لازمه رشد و تعالی روح انسان هستند. این شرور به انسان کمک می کنند تا فضایلی از قبیل شجاعت، گذشت، صبر و هم دردی را کسب کند و به تدریج، به شباهت با خدا دست یابد. به نظر هیک، همه انسآن ها، به جز مسیح، پس از مرگ در چرخه زندگی های متعدد قرار گرفته و پس از طی آن ها، به خیر نهایی و شباهت با خداوند دست می یابند.
خلاصه ماشینی:
"اگرچه هیک سعی میکند بدبینی هیوم را تا حدی برطرف ساخته و نگاه مثبت و محبتآمیزی را نسبت به مجموعه حوادث جهان ارائه دهد،اما خود متفطن است که این جهان،همچنان با رنج آمیخته و عجین است؛و اگرچه گسترۀ رضایتمندی و شادمانی و امیدواری بیرون از تصورات ماست،ولی نمیتوان پهنۀ رنج بشری را نادیده گرفت یا کوچک شمرد،هیک،باید به تحلیل و پاسخ این پرسش بپردازد که چرا دنیا نباید بهشت باشد و هدف و غایت خداوند از پدید آوردن چنین جهانی چیست؟ «بهشت»،اگرچه میتواند از منظر آخرتشناختی بهترین جهان ممکن باشد،اما نمیتواند محلی برای پرورش روح باشد.
هیک خود میداند که هنوز مسئلۀ شرور به طور کامل حل نشده و هنوز شکافهایی وجود دارند که ایدۀ پرورش روح،تا اینجا از عهدۀ پاسخگویی به آنها برنیامده است؛از جمله همین رنجهای گزاف که هرچند آنها را برای ظهور خصلتهای برجستۀ انسانی لازم بدانیم،اما در خیلی از موارد، پرورش روح حاصل نمیشود و باید اعتراف کرد که این پاسخ،ناکارآمد و نپذیرفتنی است.
نبابر نظر هیک،در آن سوی این حیات مادی،خیری عظیم و خارج از فهم بشری در انتظار انسان است که جبرانکنندۀ تمامی رنجهایی است که انسانها در این جهان متحمل میشوند؛اما رسیدن به آن،در سایۀ زندگیهای متوالی پس از مرگ است و به جز مسیح،تمامی انسانها با توجه به میزان قرب و بعدشان از خیر نهایی-که همان رسیدن به شباهت با خداست-در چرخۀ این زندگیها قرار میگیرند و بعد از گذراندن تعداد نامشخصی از آنها،به هدف نهایی رسیده و فرزند خدا میشوند."