چکیده:
خانواده یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی بوده که طول تاریخ، اقوام و ملل به آن توجه داشته اند. نظام جاهلیت نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی، اقتصادی و فرهنگی، دارای قوانین و کارکردهای خاص بود. قوانین و آداب نظام خانوادگی کلی جاهلی، علت اصلی پست بودن جایگاه زن در آن جامعه به شمار می آمد.این نوشتار، نگاهی به برخی از مباحث خانواده در جاهلیت، چون انواع ازدواج ، طلاق، تعدد زوجات، روابط زن و مرد و اختیارداری زن در ازدواج و طلاق که جایگاه زن را در آن جامعه نشان می دهد هم-چنین شیوع انواع ازدواج های آن ها را به عنوان ازدواج رایج قبول ندارد و چنان که پست بودن روسپی-گری در باور آن ها را نیز تأیید میکند. اختیارداری برخی از دختران در امر ازدواج، از دیگر یافته های این مقاله است. تعدد ازواج نیز در عین محدود بودن در افکار عمومی ارزش قائل نمی شد. وجود انواع طلاق های جاهلی و اختیار داشتن زنان در طلاق نیز مورد تأیید یافته های این پژوهش است.
خلاصه ماشینی:
"در مقابل، گروه کثیری نیز دیدگاهی متفاوت با این نظریه دارند و بر ادلهای چون زنده به گور کردن دختران، انواع ازدواج و طلاق های جاهلی، تعدد زوجات و روابط نامناسب زن و شوهر و به طور کل، جایگاه پست زنان در خانواده تکیه می-کنند.
اکنون پرسش های اصلی این است: آیا انواع ازدواجها امری طبیعی و شایع بود یا اموری ناپسند محسوب می شد که گاه بر اثر اوضاع نامناسب اقتصادی صورت میگرفت؟ آیا تعدد زوجات به صورت نامحدود و شایع بود یا به صورت محدود و زشت در افکار مردم تلقی میشد؟ آیا همه زنان در ازدواج و طلاق اختیار داشتهاند؟ در این مقاله سعی شده است تا با مطالعه دوباره نظام خانوادگی جاهلی، به روشن شدن موقعیت زنان جاهلی در خانواده که آمیختهای از عناصر مثبت و منفی است، با تأمل بیش تری پرداخته شود.
برای نمونه، وقتی عمرو بن هجر از ام ایاس دختر عوف بن محلم شیبانی خواستگاری کرد، عوف برای ازدواج دخترش، شرط گذاشت که فرزندان پسر دخترش و شوهر دادن دختران را خود انجام دهد ولی عمرو به این کار راضی نشد و گفت: « ما پسرانمان را به اسم پدران و عموهایمان نام گذاری می کنیم و دخترانمان را نیز به همکفومان از ملوک شوهر میدهیم.
خلع هم چنین در جاهلیت، طلاق در دست مرد و از حقوق او به حساب می آمد و زوجه دارای حق طلاق نبود، ولی میتوانست با کسب رضایت شوهر از طریق بخشش مهر و یا دادن اموالی، همسرش را به متارکه راضی کند و خود را از این محنت آزاد سازد."