چکیده:
القاء حقائق الاهی از جانب خداوند به پیامبران، همواره به یک نحو نبوده، بلکه به شیوه های گوناگون صورت می گرفته است. این شیوه ها، در آیه51 سوره شوری به سه مورد محدود شده است؛ در این آیه، وحی، من وراء حجاب و ارسال رسول، سه گونه تکلیم الاهی با پیامبران معرفی شده است. نوع اول، وحی نام گرفته است؛ این در حالی است که هر سه قسم، گونه هایی از وحی هستند. شاید بهترین راه برای فهم چیستی نوع اول، جستجویی در مفهوم و مصداق دو قسم دیگر باشد؛ چراکه هرچند این سه، در اصل تکلیم و نتیجه، که انتقال پیام است، اشتراک دارند؛ اما ظاهر آیه، بیانگر تقابل این انواع است؛ تقابلی در شیوه انتقال پیام. وحی ارتباطی است بی واسطه؛ اما دو نوع دیگر، واسطه هایی از حجاب و رسول به همراه دارند. تبیین هر کدام از این شیوه ها، به ویژه وحی و شناسایی مصادیق آنها، محور این مقاله است. پیش فرض این پژوهش این است که این تکلیم، به هر شکل که باشد، در مورد وحی قرآنی، در همان مرحله نزول دارای جنبه گفتاری و زبانی بوده است.
خلاصه ماشینی:
"(همو،ص 19) با ذکر این مقدمه،برآنیم تا با در نظر گرفتن شاخصه اصلی وحی گزارهای(یعنی نزول معنا بدون لفظ)و وحی گفتاری(یعنی نزول معنا همراه با لفظ)،به کاوشی در انواع وحی در آیه 51 از سوره شوری پرداخته و با جستجویی در مفهوم گونه دوم و سوم،به واسطه استقرائی که از در نظر گرفتن مصادیق آنها حاصل میشود،به دریافت بهتری از گونه اول نائل شویم.
سید حیدر آملی در تفسیر آیه 30 سوره قصص مینویسد:«بعد از تحقیق مشخص میشود،درختی که خداوند توسط آن با حضرت موسی(ع)سخن گفت و ذکر آن در این آیه آمده:{/«فلما أتاها نودی من شاطئ الواد الأیمن فی البقعة المبارکة من الشجرة أن یا موسی إنی أنا الله رب العالمین»/}1تها شجره نفس او بود که از آن به شجره انسانیت تعبیر میشود و نه درخت سدر و نخل و زیتون و غیر آن.
(طباطبایی،1417،ج 12،ص 292) اما مقصود از«وحی»در این آیه،به عنوان یکی از انواع وحی رسالی چیست؟ظاهر تقسیم این سه نوع وحی با حرف«أو»،نشانگر مغایرت این انواع است؛نیز اینکه دو قسم آخر را به قیدهایی چون حجاب و رسولی که وحی را به پیامبر القاء میکند،مقید نمود،اما بر گونه اول قیدی نزد،نشان میدهد که منظور از آن،تکلیمی پنهانی است بدون حلول هیچ واسطهای بین خداوند و نبی.
(همان،ج 18،ص 73) در اینکه مراد از وحی در این آیه چیست،آراء گوناگونی ابراز شده است:برخی آن را به کلامی که از فرشتهای قابل رؤیت شنیده میشود و یا بدون مشاهده کسی در قلب بیفتد،تفسیر کردهاند."