چکیده:
رویکرد سیاسی شیخ زاهد گیلانی، زمینه های تفکر سیاسی و نزدیکی به قدرت مداران زمانه را در شیخ صفی الدین اردبیلی پرورش داد. شیخ صفی الدین علاوه بر کسب آداب صوفیانه و عرفانی، راهبردهای سیاسی برای توسعه طریقتش را از محضر استاد فرا گرفت. این رویکردها به یک جنبش سیاسی در طریقت صفوی تبدیل شد و در نهایت موسس یکی از سلسله های بزرگ در تاریخ ایران گردید.
خلاصه ماشینی:
"اهمیت این موضوع هنگامیبیشتر آشکار میشود که ابن بزاز و مورخان متقدم مانند خواندمیر و نویسنده جهانگشایخاقان و همچنین محققان جدید مثل صفری،موحد،زرین کوب و دیگران از شخصیت ومقامات معنوی و همچنین مناسبات عرفانی شیخ زاهد و شیخ صفی تحت تأثیر کتابصفوة الصفا تمجید کرده اما کمتر به نگرش سیاسی آن دو بخصوص گرایش قدرتگرایانهآنها پرداختهاند.
اما نکته مهمشناخت عناصر و مؤلفههای آن است،از جمله اینکه جریان صوفیانۀ مذکور از چه ویژگیبرخوردار بود که توانست مبنای کسب قدرت دنیوی گردد؟رویکردهای معنوی و سیاسی شیخزاهد و تصوف او چگونه بوده؟رویکردهای سیاسی و اجتماعی شیخ صفی چگونه بود وسرانجما اینکه شیخ صفی با چه شیوهای موفق به میراثخواری تصوف زاهدیه گردید؟ بررسی زندگی و تصوف شیخ زاهد گیلانی نام شیخ زاهد،شیخ تاج الدین ابراهیم بن روشن امیر بن بابل به شیخ بندار کردی سنجانی است(ابن بزاز،184؛امیر محمود خواندمیر،13؛خواندمیر،15/4-414).
جالب اینکه منابع رسمیدیگر مانند جهانگشای خاقان و عالمآرای صفوی،آمار مریدان شیخ زاهد را در این زمان زیاد(1)-در کتاب صفوة الصفا آمده که سید جمال الدین به اشاره شیخ شهاب الدین به گیلان آمد(ابن بزاز،185).
2. خاندان بندار مقام روحانیت و ارشاد داشتند؛تاج الدین ابراهیمدر عهد مغول شخصیت برگزیدۀ این دودمان بود،اما خاندان پیروز به زندگانی مادی و امورزمینداری میپرداختند(ابن بزاز،76-70)تا اینکه شیخ صفی دست اردات به شیخ زاهد داد ووارث روحانیت و معنویت خاندان بندار گشت.
روایات بسیاری توسط ابن بزاز دربارۀشخصیت و کرامات شیخ زاهد و شیخ صفی الدین اردبیلی نقل شده است که با وجود بعضیمبالغهها،باز هزم نشان از قدرت خارق العاده آنها در حل مصائب و مشکلات روزمره دارد."