چکیده:
تهیه آمارهای استفاده کاربران از منابع اطلاعاتی، همیشه مدنظر کتابداران و مدیران کتابخانهها بوده است. با وجود فناوریهای نوین و تغییر در الگوی استفاده از منابع، آمارهای استفاده بهصورت دیگری نیز تهیه میشود که با تجزیه و تحلیل تعاملهای کاربران، قابل انجام است. این روش، که از رفتار کاربران در استفاده از منابع و نظامهای اطلاعاتی بهدست میآید، تحلیل گزارش تعاملات (TLA) نامیده میشود. در این روش، کلیه فعالیتهای کاربران مورد پیگیری قرار گرفته تا الگوی استفاده از منابع اطلاعاتی کشف و ترسیم شود. بهمنظور سنجش رضایت کاربران منابع، از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و برای بررسی میزان و نحوه استفاده از منابع، از روش تحلیل گزارش تراکنش استفاده میشود. این دو روش بهعنوان مکملی برای شناخت جامعه استفاده کننده از منابع بهکار گرفته میشوند. ترکیبی از این دو روش باعث میشود از کاربران شناخت بیشتری حاصل شده و بررسی رویکرد آنان در محیط الکترونیکی، به بهبود خدمات اطلاعاتی منجر شود. در این مقاله، سعی شده به جنبههای عملی و نظری تحلیل گزارش پرداخته شود تا شناخت بیشتری از این روش حاصل گردد و مورد مطالعه کاربران قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"برای مدیران منابع الکترونیکی، TLA این امکان را فراهم میآورد تا بدون سروصدا به مطالعه تعاملهای بین سیستمهای اطلاعاتی دسترسی پیوسته و کاربران نهایی پرداخته شود و از رفتار اطلاعیابی کاربران، بینش خاصی فراهم گردد و ارزیابی رابطهای پرسوجو نیز صورت پذیرد (پیترز و کانوی، 2002 ).
2. اواخر دهه 1970 تا اواسط دهه 1980: اولین اجرای TLA برای مطالعه سیستمهای پیوسته فهرستها انجام و توجه برابری در نحوه مورد استفاده قرار گرفتن سیستم و رفتار جستجوی کاربر نهایی، صورت داده شد.
چنانچه آمارهای استفاده از منابع که توسط کارگزاران یا محققان استخراج میشوند، استاندارد بوده و با دادههای پیشین قابلیت مقایسهپذیری داشته باشند، این آمارها به کتابداران و مدیریت کتابخانه کمک میکند تا فرایند مجموعهسازی، بهتر صورت پذیرد؛ در تصمیمگیری درباره اختصاص بودجه و مذاکره مطلوب آن و در نهایت به ارتقای کل مجموعه کمک خواهد کرد.
«اسپینک»[13] و دیگران (1998) طبیعت، تجلی و رفتار جستجوهای متوالی کاربران را از طریق TLA در محیط الکترونیکی مورد بررسی قرار دادند تا طراحی رابطها و سیستمهای بازیابی اطلاعات را تحلیل و فنون دسترسی و جستجوی مناسب و همچنین راحتی کاربران در نحوه استفاده از این سیستمها را نیز بررسی کنند.
The use and users of scholarly e-journals: a review of log analysis studies.
Exploring behavior of E-journal users in science and technology: transaction log analysis of Elsevier’s Science Direct onsite in Taiwan.
Council on Library and Information Resources, [Online]: < http://www.
User search behavior of domain- specific information retrieval systems: an analysis of the query logs from psycINFO and ABC-Clio’s Historical Abstracts/America: history and life."