چکیده:
در این تحقیق در جهت بررسی رابطه دین، دولت و توسعه سیاسی به صورت تاریخی در ایران و ترکیه این سؤال اصلی مدنظر قرار گرفت که آیا بین نوع پنداشت از دین و نوع رویکرد دولت به توسعه سیاسی رابطه ای وجود دارد ؟ روش تحقیق مورد نظر تاریخی بوده همچنین در جهت بررسی تطبیقی از روش توافق میل استفاده شد. براساس یافته های تحقیق این نتیجه حاصل شد که با توجه به موجود بودن سطحی از توسعه سیاسی در هر دو کشور متغیر نوع پنداشت از دین هیچ تاثیری بر رویکرد دولت به توسعه سیاسی در ایران و ترکیه ندارد؛ به صورتی که نوع پنداشت غیرسکولار از دین در ایران به صورت نسبی توانسته است موجب رشد و توسعه شاخص های توسعه سیاسی شود، هر چند در طی این روند چالش ها و محدودیت هایی نیز وجود دارد. نوع پنداشت سکولار از دین در ترکیه نیز همراه با افزایش و بهبود شاخص های توسعه سیاسی بوده هر چند ترکیه نیز با چالش های محدود کننده جدی نهادهای غیردموکراتیکی از جمله دخالت مؤثر نظامیان روبرو بوده است.لذا متغیر نوع پنداشت از دین از رابطه حذف شده و فرضیه تحقیق رد می شود.
خلاصه ماشینی:
براساس یافته های تحقیق این نتیجه حاصل شد که با توجـه بـه موجـود بودن سطحی از توسعه سیاسی در هر دو کشور متغیر نوع پنداشت از دین هیچ تاثیری بر رویکرد دولت به توسعه سیاسی در ایران و ترکیه ندارد؛ ه صورتی که نوع پنداشت غیرسـکولار از دیـن در ایـران بـه صورت نسبی توانسته است موجب رشد و توسعه شاخص های توسعه سیاسی شود، هر چند در طی این روند چالش ها و محدودیت هایی نیز وجود دارد.
افزایش میزان شهرنـشینی در ایـران و ترکیـه ، افزایش میزان سواد عمومی و تحصیلات عالیه و گسترش علوم ، فنون و دنیای ارتباطـات بـه واسـطه تکنولـوژی جهانی و روند جهانی شدن همه باعث شده که توسعه سیاسی با توجه به شاخصه های آن از جمله افزایش تقاضـا برای مشارکت اجتماعی و سیاسی و گرفتن حق و نقش خود در ترسیم سرنوشت حال و آینده بـا مـشارکت در تصمیم گیری و تصمیم سازی، اعمال حق رری، تشکیل گروه های صنفی و مدنی، مطالبه آزادیهای مشروع و قانونی همگی باعث شده که ایران و ترکیـه در مـسیر گـذار بـه توسـعه اجتمـاعی و سیاسـی سـیرکنند world) (٢٠٠٥,populationچیزی که در ایران به وقوع انقلاب اسلامی و سقوط دیکتاتوری شاهنشاهی انجامید و در ترکیه در مسیر توسعه اجتماعی و سیاسی، موانع انسداد سیاسی از جمله اقتدارگرایی سیاسی آتاتورک و نظامیان پایبند به فلسفه کمالیسم و سکولاریسم که در تاریخ جمهوری نوین ترکیه حداقل سه بار به طور رسـمی کودتـا کرده اند باعث شده روند نوسازی سیاسی از طریق اصلاحات سیاسی نرم با بسیج نیروهای وفادار به بازی سیاسی دموکراتیک از همه طیف و جناح های سیاسی صورت گیرد.