چکیده:
دستیابی به اطلاعات مربوط به اندازه اقتصاد زیرزمینی در قاعده سازی سیاست های کلان اقتصادی بسیار ارزشمند و با اهمیت می باشد. با توجه به طبیعت پنهان اقتصاد زیرزمین، اندازه گیری و مطالعه مستقیم آن با مشکل روبروست و به همین دلیل روش های اندازه گیری رایج عموما به طور غیرمستقیم به تخمین حجم این فعالیت ها پرداخته اند که در نتیجه با فرض های محدود کننده ای همراه می باشند. در این مقاله نوشتار از روش منطق فازی برای تبیین روند سالانه متغیر نامشهود اقتصاد زیرزمینی در ایران برای دوره (1385 - 1357) استفاده شده است. سه متغیر ورودی استفاده شده شامل نرخ مالیات موثر، شاخص درجه مقررات دولتی و نرخ بیکاری می باشند. نتایج مطالعه حاضر با تحقیق دیگری که با مدل MIMIC صورت گرفته، مقایسه شده است. گرچه این دو مطالعه در مواقعی روندهای متفاوتی را به دست می دهند، اما در نهایت نتایج قابل دفاع و تقریبا مشابهی را از اقتصاد زیرزمینی در ایران دارند. علاوه بر این پدیده برجسته ارزش های شاخص فازی نشان می دهد که منطق فازی می تواند الگوهای بهتری از اقتصاد زیرزمینی را ارائه دهد. بکارگیری منطق فازی دارای دو مزیت عمده می باشد. یکی اجتناب از محاسبات پیجیده در مدل های اقتصادی سنجی مرسوم و دیگری اینکه قوانینی فازی با متغیرهای زبانی برای درک انسان ها بسیار آسان می باشند.
The size of the underground economy (UE) is valuable information in the formulation of macroeconomic and fiscal policy. According to the hidden nature of underground economy، there will be a problem for studying and measuring it، therefore methods of common measure have set about estimating these activities so that it will face with exclusive assumptions. This study applies fuzzy set theory and fuzzy logic to construct an annual time-series for the (unobservable) Iran UE over the period 19782006. Three major factors affecting the size of the UE، the effective tax rate، unemployment rate and the degree of government regulations، are used. The result of this study has been compared with MMIC model. Although these two studies have different procedures، they have generally defensive and almost similar results in underground economy. In the meanwhile the featured phenomenon of fuzzy values show that it can present better patterns in underground economy. The advantage of applying fuzzy logic is twofolds. First، it can avoid the complex calculations in conventional econometric models. Second، fuzzy rules with linguistic terms are easy for human to understand it.