چکیده:
مقایسة آموزههای مربوط به یک دین با آموزههای مشابه آن در ادیان دیگر و کشف تشابهات و تمایزات آنها، به فهم عمیق باورهای دینی کمک میکند. یکی از ارکان ادیان شرقی، آموزة تناسخ به معنای باور به تولد مکرر انسان یا هر موجود زنده است. در مذهب شیعه، آموزة رجعت با مفهوم بازگشت زندگی به مجموعهای از درگذشتگان مقارن یا پس از نهضت جهانی امام مهدی( مطرح است. گاهی گمان میشود که این دو آموزه یک منشأ دارند و اعتقاد به رجعت، از ادیان دیگر به برخی از مسلمانان سرایت کرده است. ازاینرو، برای بررسی این ادعا لازم است نسبت رجعت و تناسخ مورد تأمل و بررسی و بازخوانی قرار گیرد. این مسئله ابعاد گوناگون دارد و بررسی شباهتها و تفاوتهای این دو آموزه، مقصود مقالة پیشروی است. تحقیق حاضر روشن میسازد که آن دو، از حیث مبانی، ارکان و اهداف تفاوت دارند. این مقاله به روش تطبیقی به تحلیل مبانی و لوازم دو آموزه میپردازد.
Comparing doctrines of one religion with similar doctrines of other religions and pointing out the similarities and differences between them can contribute to deep understanding of religious beliefs. One of the main beliefs in eastern religions is reincarnation، which means belief in rebirth of souls in new bodies in this world. The Shiite school advocates the doctrine of Return، in the sense that some of the dead decedents will be brought back to the life at the time or after Imam Mahdi's universal uprising. It is sometimes thought that these two doctrines are of the same origin and that the doctrine of return which some Muslims advocate has been taken from other religions. Therefore، it is necessary to contemplate on، and re-examine the relationship between return and reincarnation in order to comment on this claim. This issue has different dimensions so the present paper tries to study the similarities and differences between the two doctrines. It elaborates on the fact that these two doctrines differ in terms of foundations، principles، and aims. Using a comparative method، the author analyzes the principles and implications of these two doctrines.
خلاصه ماشینی:
"پرسشهای فرعی در این پژوهش، متشکل از محورهای ذیل خواهد بود: تناسخ چیست؟ انواع تناسخ کدام است؟ تناسخ در آیینهای هندی بر کدام مبانی استوار است؟ سویة دیگر این پژوهش، آموزة رجعت است و نظیر همان پرسشها دربارة آن مطرح است: رجعت چیست و چه جایگاهی در آموزههای شیعه دارد؟ ادلة آن کدام است؟ آیا رجعت با عقل و آموزههای دین تنافی دارد؟ پس از پاسخ به این پرسشها مشخص میگردد که رجعت با تناسخ چه نسبتی دارد؟ این تحقیق میکوشد با استفاده از منابع اصلی آیین هندو و مذهب شیعه، چیستی مبانی ارکان و اهداف دو آموزه را تبیین کند.
219 با توجه به این جهات، دراینباره پرسشهایی شایسته تأمل مطرح است؛ مانند اینکه حقیقت رجعت چیست؟ تفاوت رجعت با تناسخ چیست؟ آیا رجعت از نظر عقل ممکن است؟ آیا رجعت از اصول دین است یا فروع آن؟ رجعت چه نسبتی با معاد دارد؟ رجعت از چه طریقی قابل اثبات است؟ آیا دلیل قرآنی بر رجعت وجود دارد؟ و روایات از رجعت چه تصویری ارائه میکنند؟ اینها برخی از پرسشهایی است که نیازمند تأمل و بررسی است.
لیکن برخی از فیلسوفان، مانند ابنسینا، از باب تعبد آن را میپذیرند و برخی همچون ملاصدرا، با تأویل آن به تمثل باطن روح به صورت مثالی و برزخی، در جمع بین عقل و نقل کوشیدهاند؛ اما به لحاظ دروندینی، این آموزه با دیگر اصول دین، مانند توحید، عدل، معاد و نیز قدرت و حکمت الهی در تقابل نیست؛ بلکه در واقع، رجعت حاکی از قدرت و حکمت الهی است.
پیشفرض نظریة تناسخ و آموزة رجعت این است که روح انسان با مرگ نابود نمیشود، پس میتواند بار دیگر با جسم پیوند و تعلق داشته باشد و به تدبیر بدن اشتغال یابد."