چکیده:
وجود اختلاف در نسخه های یک اثر ادبی که در قرن های گذشته نگاشته شده ، امری ناگزیر است که برای متخصصان و ادیبان تازگی ندارد. علت این اختلاف ضبط ها، می تواند ناخوانا بودن دست نوشته ، کهنگی و پاک شدگی خطوط ، دست - کاری ناسخان بنا به ذوق خویش و یا مواردی دیگر باشد. دیوان حافظ نیز از این امر مستثنی نیست . هدف این مقاله ، بررسی بیتی از حافظ است که در تصحیح های مختلف ، متفاوت ضبط شده و شارحان نیز بنا به اختلاف موجود، معنیهای گوناگونی برای آن بیان کرده اند. خوبان پارسیگو بخشندگان عمرند ساقی بده بشارت ، رندان پارسا را در برخی چاپ های دیوان حافظ ، ترکیب «رندان پارسا»، به صـورت «پیـران پارسا» ضبط شده و شارحان نیز به تبع مصححان ، هر کدام ضبطی را اساس کـار قرار داده و بیت را معنی کرده اند. نگارنده در این مقاله ، این بیت را در محور افقی و بر اساس آرایه های ادبی و تناسب با دیگر اجزای بیت و نیز در محور عمودی و ارتباط آن با کلیت غزل مورد بررسی قرار داده و نشان داده است که ضبط «پیران پارسا» نسبت بـه «رنـدان پارسـا» تـرجیح دارد؛ همچنـین بـا تحلیـل و بررسـی تصحیح های مختلف دیوان و شرح های نوشته شده بر آن ، کوشیده است ، صـورت صحیح بیت را باز نماید و معنی درست و دقیقی از آن ارائه کند.
خلاصه ماشینی:
"نگارنده در این مقاله ، این بیت را در محور افقی و بر اساس آرایه های ادبی و تناسب با دیگر اجزای بیت و نیز در محور عمودی و ارتباط آن با کلیت غزل مورد بررسی قرار داده و نشان داده است که ضبط «پیران پارسا» نسبت بـه «رنـدان پارسـا» تـرجیح دارد؛ همچنـین بـا تحلیـل و بررسـی تصحیح های مختلف دیوان و شرح های نوشته شده بر آن ، کوشیده است ، صـورت صحیح بیت را باز نماید و معنی درست و دقیقی از آن ارائه کند.
خوبان پارسیگو بخشندگان عمرند ساقی بده بشارت ، رندان پارسارا (حافظ ، ١٩:١٣٨٢) آن چه در تصحیح های گوناگون دیوان حافظ مورد اختلاف است ، ترکیـب «رنـدان پارسا»است که در دیوان های مصحح غنی و قزوینی (غنی و قزوینی، ١٣٧٥: ٦)؛قدسی (قدسی، ١٣٥٩: ٤٠)؛پژمـان بختــیاری (بختــیاری، ٢٥٣٧: ٥)؛ادیــبی تهرانـی (ادیبـی تهرانی، ١٣٦٢: ٢)و عبدالرحیم خلخالی (خلخالی، ١٣٦٢: ٨)به همـین صـورت ضـبط شده است و در دیوان های مصحح سید ابوالقاسـم انجـوی شـیرازی (انجـوی شـیرازی ، ١٣٤٥: ٤)؛مجید یکتایی (یکتایی، ١٣٥٤: ٤)؛سلیم نیساری (نیساری، ١٣٧٧: ٦٩)؛سـید محمدرضا جلالی نایینی (جلالی نائینی و نذیر احمد، بی تا، ٦)؛ذبیح الله بداغی (بـداغی ، بی تا:٢٣)؛ایرج افشـار (افشـار، ١٣٥٩: ١١)؛یحیـی قریـب (قریـب ، ١٣٥٦: ٥)؛رشـید عیوضی (عیوضی، ١٣٧٤: ٢٢)و محمدتقی جعفری (جعفـری، بـی تـا: ٣٠)بـه صـورت «پیران پارسا»آمده است .
از دیگر شارحان ، سودی بسنوی، جلالیان ، ختمی نیشابوری و حسین علی هروی ، ضبط «پیران پارسا» را مبنای شرح خود قرار داده اند؛ اما آنان نیز این ترکیب را پیرمـردان زاهدو پرهیزکار، شیخ پرهیزکارو زاهدان پیر معنی کرده اندو بـه اسـتعاره ی تهکمیـه و طنز گزنده ی حافظ نسبت به پیران صوفیه ی عصرخود، بی اعتنا بوده اند؛می تـوان گفـت که روی سخن حافظ با پیران ظاهری صوفیه است که باطنی پلید دارندو ظاهرسـازی و ریاکاری میکنند."