چکیده:
طی سالهای اخیر، جمعا یا کلاسهایی در سطح شهر تهران و دیگر شهرها شکل گرفته اند که در آنها شیوه های نوینی برای «چگونه بهتر زیستن» آموزش داده می شود. در این جمعها که اساس شان بر پایه دیدگاههای گوناگونی از جمله روان شناسی و عرفان قرار گرفته، افراد به دنبال آن هستند که ضمن تجربه نوعی احساس معنوی و روحانی، چگونگی دست یابی به راههای خوشبختی، موفقیت، کمال را همراه با آرامش روحی دریابند. در این مقاله تلاش شده بر اساس نتایج یک پژوهش کیفی که در آن دو کلاس از این دسته جمعها مورد بررسی قرار گرفته اند، نوع سازمان دهی اجتماعی و چگونگی روابط اعضای مختلف آنها با یکدیگر مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس یافته های این پژوهش، این جمعها را می توان «جوامعی در نوستالژی اجتماع» با خصوصیات «بسته و رازدار» و دارای «رهبری فرهمند» معرفی و در عین حال حضور آنها را به عنوان نشانه هایی از پویایی حیات زنده اجتمعی در لایه های زیرین جامعه قلمداد کرد.
خلاصه ماشینی:
"در مورد مهمترین ویژگیهای اینجامعه آماری که آن را با بسیاری از کلاسهای معمولمثنویخوانی در سطح جامعه متمایز میکحند،میتوان به این موارد اشاره کرد:زیاد بودن تعداد افرادشرکتکننده در هر دوره از کلاس،وجود آیینهای خاص در کلاس(بسیاری از این آیینها در هر دورهزمانی،بنابر صلاحدید استاد شکل گرفته و یا تغییر میکند)،تشکیل کلاس در یک فضای غیر رسمی(معمولا بخشی از خانه شخصی یکی از شاگردان)،عدم وجود هرگونه تبلیغات رسانهای و جذب اعضایجدید تنها از طریق شبکه روابط اجتماعی اعضا،برگزاری کلاسهای تفسیر قرآن توسط استاد همینکلاس که در هر جلسه آن معمولا بیش از 300 نفر شرکت میکنند و شرکتکنندگان در کلاس خودیکی از مهمترین دلایل این امر را تفسیر نسبتا مدرنتر،قابل فهمتر و به روزتر از آیات قرآن،توسط اومیدانند،تفسیر بسیاری از ابیات مثنوی از طریق آیات و سورههای قرآن و یا بالعکس،تلاش شاگردانبرای به کارگیری آموزههای کلاس در تمام بخشهای زندگی و برداشت عمومی آنها از خود به عنوان«رهرو راه عرفان»و همچنین قائل شدن جایگاهی در حد یک مرشد برای استاد.
در این خصوص،همچنین میتوان با اشاره به نمونههای مورد بررسی در این پژوهش که اغلب زنان طبقهمتوسط بالای اجتماعی بودند،تأکید کرد که در شرایطی که به نظر میرسد در جامعه ما برخلاف بسیاری از جوامعغربی،همچنان هیجانات اجتماعی زیادی وجود دارد،اما لا اقل در میان برخی قشرهای جامعه شهرنشین کهنمونههای این تحقیق نیز از جمله آنها هستند،وجود خطی از روزمرگی در زندگی،افراد را به سمتی میکشاندکه از راههایی مانند«جستوجوی خویش»و«بیان خود»به دنبال یافتن نوعی زندگی«قهرمانانه»برآمده و دراین راه،مدیریت زندگی خود را به دست گیرند و با تشکیل کلاسها و جمعهایی برای به دست آوردن«خوشبختی»،حتی وجود رهبرانی فرهمند و کاریزماتیک را در قالب«مرشد»و«استاد»در دورهای اززیست اجتماعیشان تجربه کنند."