چکیده:
این مقاله با رویکرد تحلیلی، به بررسی فلسفه سیاسی از منظر ابنسینا و بر محور مسئله الزام سیاسی سامان یافته که «عدالت» را به عنوان مبنای فلسفی- اخلاقی اقتدار توصیف میکند. انسان در تفکر فلسفی- سیاسی ابنسینا، مدنی بالطبع و محتاج تعامل است. تعامل، محتاج قانون است و قانون باید«عادلانه»باشد تا تأمین کننده مصالح واقعی انسان باشد.«شریعت عادله الهی»، منبع و معیار حقیقی و کامل «عدالت» است، به این دلیل که منشأ و منبعی عالم، حکیم و عادل دارد. در عین حال، اجتماع و شریعت عادله محتاج سرپرست و مجری عادل است. نبی، یا امام عادل، نمونه کامل انسانی برای اجرای سالم و صادق شریعت عادله خواهد بود. «عدالت»، دلیل اخلاقی مردم برای اطاعت از حکومت/ حاکم عادل اسلام است.
خلاصه ماشینی:
"مبحث «الزام سیاسی» و شناخت مبانی آن هرچند مهم است، اما متأسفانه در فلسفه سیاسی اسلامی کمتر به آن توجه شده است، به خصوص آنکه جنبه اخلاقی این بحث، مهجوریت بیشتر دارد، از اینرو، پرداختن به مسئله الزام و توصیف و تحلیل عقلانی دیدگاههای فلاسفه مسلمان، ضرورت جامعه علمی ما میباشد.
195 به نظر میرسد چنین اقدامی هرچند تا حدودی توسط ابنسینا پذیرفتنی مینماید، اما او در این اقدام هرگز شایسته ملامت یا گلایه نیست، زیرا طبیعت تفکر فلسفی در جهان اسلام اقتضا دارد که شریعت مرجع باشد، از آنرو که نبی همان انسانی است که به عالیترین مرحله تعقل و فضیلت رسیده است.
مجری عادل در شکل آرمانی خودش کسی جز نبی نیست، همان گونه که قانون به حق و حقیقت «عادله»، تنها با شریعت الهی بهدست میآید، زیرا نبی انسانی به حقیقت کمال یافته و دارای تمام فضایل عقلی و عملی انسان است، و این کمال او ملاک و مبنای اصلی برتری وی بر دیگران میباشد.
منابع ابراهیمی دینانی، غلامحسین، نصیرالدین طوسی فیلسوف گفتگو، تهران، هرمس، 1386، ابن سینا، اشارات وتنبیهات، شرح خواجه نصیرالدین طوسی، قم، البلاغه، 1380 ج 3 ـــــ ، الهیات نجات، ترجمه یحی یثربی، تهران، فکر روز، 1377، ـــــ ، دانش نامه علایی(بخش دوم: علم الهی)، مقدمه وتصحیح محمدمعین، تبریز، دانشگاه بوعلی، 1383 ـــــ ، رسایل، ترجمه ضیاءالدین دری، تهران، کتابخانه مرکزی، 1360 ـــــ ، کتاب السیاسه، بیروت، دارالعرب، بی تا، افلاطون، مجموعه آثار، ج 2، کتاب جمهوری، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی، 1384 پوپر، کارل، جامعه باز ودشمنان آن، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران، 1380 طباطبایی جواد، زوال اندیشه سیاسی درایران، تهران، کویر، 1385 شکوری، ابوالفضل، فلسفه سیاسی ابن سینا، تهران، عقل سرخ، 1384، طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، قم، جامعه مدرسین، 1376 فارابی، فصول منتزعه، متن، ترجمه وشرح از حسن ملکشاهی، تهران، سروش، 1388 فیرحی، داوود، قدرت، دانش ومشروعیت دراسلام، تهران، نی، 1384 کوربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، کویر، 1387، لاریجانی، صادق، «حکمای اسلامی و قضایای اخلاقی»، معرفت، ش 7، 1372."