چکیده:
سلمان ساوجی (متوفی ٧٧٨ ق) از شاعران بزرگ سده هشتم هجری است . دیوان او چندین نوبت به چاپ رسیده و آخرین آنها «کلیات سلمان ساوجی » است که دکتر عباسعلی وفایی تصحیح و منتشر کرده است (تهران ، ١٣٧٦، ویراست دوم : ١٣٨٩). با وجود آنکه نسخه های قدیمی و نسبتا معتبری از دیوان اشعار سلمان ساوجی در کتابخانه های ایران و خارج از ایران موجود است ، کار تصحیح این دیوان هنوز بسامان نرسیده است . مقاله حاضر به درج ٢٣ رباعی سلمان ساوجی اختصاص دارد که در تصحیح اخیر و چاپ های پیشین مورد توجه قرار نگرفته است . منبع نقل این رباعیات ، دو دستنویس متعلق به کتابخانه نورعثمانیه ترکیه (مورخ ٨٤٤ ق) و کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه تهران (مورخ ٨٥٩ ق) است . نکته قابل توجه آن است که دستنویس کتابخانه نورعثمانیه جزو منابع مورد استفاده دکتر وفایی بوده است . در کنار درج این ٢٣ رباعی ، بررسی تطبیقی میان ضبط رباعیات سلمان در نسخه چاپی و دستنویس های مذکور صورت گرفته و موارد متعددی از بدخوانی های نسخه چاپی یا ضبط های برتر آن دو دستنویس ذکر شده است .
Salman-e Savaji (d. 778 A.H.) is one of the great poets of the 8th century A.H. His Divan has been reprinted several times; the last one is Kolliyyat-e Salman-e Savaji, ed. Dr. Abbas Ali Vafaee (Tehran: 1st edition 1376/1997; 2nd edition 1389/2010). Although there are old and relatively reliable manuscripts of the Divan-e Salman-e Savaji in the libraries of Iran and other countries, the critical editing of his Divan is not accomplished so far.
The article contains 23 rubaees by Salman-e Savaji not included in the present and previous editions of his Divan. The sources of these rubaees are the two manuscripts belonging to the Library of Noor Uthmaniyya in Turkey (dated 844 A.H.) and the Library of Tehran University (dated 859 A.H.). It is worthy of notice that the manuscript of the Library of Noor Uthmaniyya was among the sources used by Dr. Vafaee. In addition to presenting these 23 rubaees, the article provides a list of various corrected misreadings found in the edition or gives the prior variants in the manuscripts, resulted from a comparative study.
خلاصه ماشینی:
"واژه های کلیدی : سلمان ساوجی ، کلیات اشعار، رباعیات ، تصحیح متون ادبی حدود پنجاه سال پیش ، ١ مرحوم مهرداد اوستا در مقدمة کلیات سـلمان سـاوجی در اعتذار آنکه دیوان سلمان فاقد هر گونه نسخه بدلی است ، به این حجت قـاطع روی آورد: «خاورشناسان را که به رموز سخن پارسی انـدک آگـاهی نبـوده ، در تصحیح کتابها برای دوری از اشتباه حتمـی و ندانسـتن سـخن سـره از ناسـره و اصیل از مستعار، روشی است که در هر صفحه چندین نسخه بدل از هـر سـخنی می نهند.
ـ زلف تـو همـه روز مشـوش باشـد خال تو از آن روی بـر آتـش باشـد چشم خوش بیمار تو در خواب خوش است بیمار که خواب خوش کند، خوش باشـد (ص ٥٢١) در نسخة اساس (N)، این رباعی دو بار آمده و روایت اول آن ، بـا روایـت چـاپ شده تفاوتهایی دارد و مصحح نه بـه تکـرار ربـاعی اشـاره کـرده اسـت و نـه بـه اختلافات آن : تــا خــال ســیاه تــو بــر آتــش باشــد زلف تـو همـه روزه مشـوش باشـد چشمان خوش تو روز و شب در خواب است بیمار که خواب خوش کند، خوش باشد ـ چون گوهر مواج کف و گل بودند (ص ٥٢٢) T: کف و کلک تو دید."