چکیده:
در دهه های اخیر آموزش عالی گسترش بسیاری یافته است. دلیل اصلی این رشد عوامل قانونی، اقتصادی، عدالتخواهانه و نیز پاسخ به تقاضای اجتماعی در همه کشورهای جهان بوده است. به طوری که تعداد دانشجویان جهان از 13 میلیون نفر در سال 1960 با بیش از 12 برابر افزایش به 7/158 میلیون نفر در سال 2008 رسیده است. با وجود این، گسترش آموزش عالی با محدودیتهایی از جمله کمبود مدرس، کمبود فضای فیزیکی و کمبود منابع مالی مواجه بوده است. در مطالعه حاضر، با هدف تعیین ظرفیت بهینه پذیرش دانشجو، در چارچوب روش توصیفی و با کاربرد یک مدل برنامه ریزی خطی و در نظر گرفتن سه محدودیت اصلی گسترش آموزش عالی، میزان بهینه ظرفیت پذیرش دانشجو بر حسب تعریف «دانشجوی مقیاس» محاسبه شده است. یافته ها نشان داد که اکثریت قریب به اتفاق دانشگاههای کشور بیش از ظرفیت بهینه به پذیرش و آموزش دانشجو اقدام کرده اند، به طوری که نسبت تعداد دانشجوی موجود به مطلوب در سطح وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معادل 7/2 به دست آمد. توصیه نهایی بررسی حاضر اولویت دادن به بخش آموزش عالی و افزایش حمایتهای مالی و قانونی از آن به جای کاهش پذیرش و نیز توجه عملی بیشتر به این بخش از جانب برنامه ریزان، سیاستگذاران و مسئولان کشور است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین،در مدل برنامهریزی خطی طرح حاضر تابع هدف به شکل زیر تعریف میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) که در آن: i- دانشگاههای وابسته به وزارت علوم،تحقیقات و فناوری(و نیز کل وزارت علوم) j- گروههای تحصیلی(علوم انسانی،علوم پایه،کشاورزی و دامپزشکی،فنی و مهندسی و هنر) k- سالهای مورد بررسی kjiX- تعداد دانشجویان روزانۀ مقطع کارشناسی(دانشجوی مقیاس)برحسب دانشگاه،گروه تحصیلی و سال؛ jC- ضریب اهمیت گروههای تحصیلی برحسب اثر دانشآموخته برارزش افزودۀ تولید اقتصادی که براساس یک بررسی انجام گرفته )1002,irooS dna iqarI ililahK( این موارد محاسبه شده است،به طوری که اگر اثر یک دانشآموخته گروه تحصیلی در علوم پایه را معادل عدد یک در نظر بگیریم،ضریب اهمیت گروههای علوم انسانی 1/03،کشاورزی و دامپزشکی 1/18،فنی و مهندسی 1/04 و هنر 1/03 خواهد بود.
این در حالی است که مدل این پژوهش با توجه به مفروضات و استانداردهای تعریف شده،برای گروه علوم انسانی 77/290 دانشجوی مقیاس،گروه علوم پایه 59/717 دانشجوی مقیاس،گروه کشاورزی و دامپزشکی 28/024 دانشجوی مقیاس،در گروه فنی-مهندسی 60/527 دانشجوی مقیاس و در گروه هنر 4933 دانشجوی مقیاس را پیشنهاد کرده است(جدول 3)؛به عبارت دیگر،در کل دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم،تحقیقات و فناوری نسبت وضعیت موجود تعداد دانشجویان مقیاس(حضوری روزانه-مقطع کارشناسی)به نتایج به دست آمده از مدل[با توجه به مفروضات به ویژه تعریف دانشجوی مقیاس و استانداردها و محدودیتهای مدرس،فضای کالبدی آموزشی و بودجه]در گروههای تحصیلی علوم انسانی 1/6،علوم پایه 1/3،کشاورزی و دامپزشکی 2/0،فنی- مهندسی 1/9 و هنر 3/9 است."