خلاصه ماشینی:
"بندگانیم و هوای می و مطرب داریم وای اگر خرقه پشمین به گرو نستانند *** دیشب به سیل اشک ره خواب میزدم نقشی به یاد خط تو بر آب میزدم 1 ابروی یار در نظر و خرقه سوخته جامی به یاد گوشهء محراب میزدم 2 هر مرغ فکر کز سر شاخ سخن بجست بازش ز طرهء تو به مضراب میزدم 3 روی نگار در نظرم جلوه مینمود وز دور بوسه بر رخ مهتاب میزدم 4 چشمم به روی ساقی و گوشم به قول چنگ فالی به چشم و گوش در این باب میزدم 5 نقش خیال روی تو تا وقت صبحدم بر کارگاه دیدهء بیخواب میزدم 6 ساقی به صوت این غزلم کاسه میگرفت میگفتم این سرود و می ناب میزدم 7 خوش بود وقت حافظ و فال مراد و کام بر نام عمر و دولت احباب میزدم 8 نسخه بدلها: 1-ب:افشار؛یاد روی تو 2-قدسی:این بیت سومین بیت غزل است.
»(37) به نظر میرسد که در اثر کاربرد همسانی و همگونی که مردم برای این دو آهنگ در نظر گرفتهاند بعدها «قول با غزل»آمیخته و یکسان در نظر گرفته شده است،چنان که: دلم از پرده بشد حافظ خوش لهجه کجاست؟ تا به قول و غزلش ساز[و]نوایی بکنیم و چون حافظ-به فحوای بیت بالا-از هنر آوازخوانی و موسیقیدانی که لازمهء مهارت در دستگاههای موسیقی است برخوردار بوده است،به ظاهر شیفتگی در چنان حالتی نیز موضوع مهمی بوده است که عاشقی دردمند نالهای سر دهد و غزلی را با صدا و آواز بخواند،تا درد خویشتن را آرامش بخشد،چنان که: غزل گفتی و در سفتی،بیا و خوش بخوان حافظ که بر نظم تو افشاند فلک عقد ثریا را در این مورد است که میتوان برای معنی ظاهری بیت محملی تراشید،که ساقی از لوازم مجلس سر مستی و بیخودی و شیفتگی بوده است و رسم بر این بوده که ساقیان از زیبارویان بوده باشند،زیرا توجه به زیبایی و روی زیبا-خالی از هر گونه هوسهای نا پاک- عارف را به خالق مطلق و جمال مطلق راهنمایی مینموده است؛که در تصوف،جمالپرستی،خود عامل توجه به جمال مطلق بوده،چنان که در عهد عراقی و پیش از وی مرسوم و رایج بوده است."