خلاصه ماشینی:
"1-ساختار فرهنگی:در موارد متعددی ناصر خسرو به مباحث فرهنگی میپردازد که فهرست برخی از مهمترین آنها به قرار زیر است:بیان ملاقات با علما و دانشمندان و فرزانگان و ویژگیها و مراتب علمی و پایگاه اجتماعی آنان در جامعه؛بیان و یاد آوری مراسم و آداب و رسوم در مناطق گوناگون؛بیان و معرفی فقها و قاضیان و نظام دادگستری و اهمیت پایگاه اجتماعی قضات؛بررسی مفصل آداب و مراسم حج با تأکید بر شهرهای مکه و مدینه؛بیان مکانهای مقدس(محل شهادت علما و انبیا و...
(به تصویر صفحه مراجعه شود) 4-جامعه شناسی شهری و شهرنشینی در خاور میانه: با توجه به مسیر مسافرت ناصر خسرو به خوبی و به روشنی تصویری کامل درباره ساخت اجتماعی کشورهای اسلامی به دست میآید و افزون بر آن موضوع،مبحث دیگری که به صورت مکرر و برجسته در «سفرنامه»مشهود و بارز است،بررسی زندگی شهری در ملل اسلامی است که در مباحث جغرافیای شهری و جامعه شناسی شهری بسیار مفید و مهم تلقی میشود ولیکن از آنجا که مباحث مذکور به شکل پراکنده و بسیار زیاد ارائه شده است،در این باره به صورت خلاصه اشاره خواهیم کرد.
نخست نقش عوامل محیطی و اکولوژیکی که«سفرنامه»را به مباحث جغرافیای شهری بسیار نزدیک میکند؛دوم میزان دانش فنی که در سفرنامه به صورت خلاصه از آن سخن به میان آمده؛سوم سازمان اجتماعی تقسیم کار که با توجه به مباحث پیشین در خصوص نظام شغلی و تجاری به خوبی گویای تقسیم کار در شهرها بوده است و افزون بر آن عوامل سه گانه سیاسی(مکان استقرار سلاطین و نظام اداری)عوامل اقتصادی(مشاغل حرف بازار و بازرگانی)و عامل مذهبی که در مفاهیم سلطان،بازار و مسجد خلاصه میشوند،ناصر خسرو آنها را به عنوان عوامل سه گانه پیدایش و توسعه شهرنشینی در خاور میانه میداند."