چکیده:
با به قدرت رسیدن شاه سلیمان صفوی در سال 1077هـ.ق، انتظاری نمی رفت جامعه از هم کسیخته ایران دچار پیشرفت و ترقی شود. پادشاهان قبلی صفویه هر کدام به نوبه خود با اقداماتی که انجام داده بودند، باعث نابودی جامعه ایران در عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی شده بودند. شاه سلیمان مانند دیگر شاهان صفوی با قدرت بزرگان به سلطنت رسید و با همین قدرت بزرگان حکومت کرد. بزرگانی که در زمان های مختلف با یکدیگر مشکل پیدا می کردند و این اختلاف نتیجه ای جز تسهیل در سقوط دولت صفوی نداشت.هنگامی که شاه سلیمان به قدرت رسید، از نظر سیاسی، دولت صفویه به سرعت در حال سقوط بود و اقداماتی که برخی از بزرگان به خصوص شیخعلی خان در راه اصلاحات انجام دادند، جز مرهمی بر زخم حکومت و دولت نبود. در عرصه فرهنگی دوره شاه سلیمان همانند دوره های قبل دوره ای درخشان نیست و اماکن جدید مذهبی و تاریخی به ندرت ساخته شد. در این پژوهش به دنبال دلایل و علل سقوط ارزش های اجتماعی و فرهنگی و زوال سیاسی کشور هستیم.
خلاصه ماشینی:
"ساختمانهای ضلع شرقی این مسجد و ایوان وسط این ضلع، خصوصیات معماری سلجوقی خود را به خوبی حفظ کرد و در داخل این ایوان یک کتیبه کاشیکاری از دوره شاه سلیمان صفوی وجود دارد، که حاکی از تعمیرات است که در زمان آن پادشاه انجام شده، به طوریکه طاق مقرنس آن که تجدید ساختمان شده، (همان، ص 73) نمونه بارزی از هنرنمایی اساتید این فن در شهر اصفهان است.
(همان، صص 39-638) مسجد ایلچی از دیگر مساجد این دوره، مسجد ایلچی در محله احمدآباد اصفهان است که بر اساس کتیبهای که در سر این مسجد به خط محمد محسن به سال 1097 ق نگاشته شده است، میتوان پی برد که این مسجد، در دوره سلیمان احداث شده است لیکن این مسجد نه توسط شاه وقت، بلکه به وسیله صاحب سلطان بیگم دختر حکیم نظامالدین محمد ملقب به حکیمالملک ایلچی و به سرکاری خواجه سعادت از خواجگان او به اتمام رسید و در سر در و قسمتهایی از داخل این بنا، کاشیکاری شده است.
مهمترین مدارس به شرح ذیل میباشد: مدرسه کاسهگران این مدرسه دارای تزیینات فراوان، کاشیکاری و طرحهای متنوع است و به وسیله امیر محمد مهدی حکیم الملک اردستانی ساخته شده و در آخرین سال سلطنت شاه سلیمان به اتمام رسیده است.
بهرحال شاه سلیمان در مقایسه با شاهان قبل از خود نظیر شاه عباس اول و دوم تمایل کمی به ایجاد ابنیه و آثار داشته و بناهای این دوره با توجه به دوران رفاه و آرامش نسبی ایران بسیار اندک است."