چکیده:
در مباحث علوم قرآنی یکی از مباحث مهم که البته در به کار گیری سیاق در تفسیر کاربرد دارد توقیفی یا اجتهادی بودن کلمات، جملات، آیات و سوره ها است. کلمات جملات و آیات به اتفاق فریقین توقیفی می باشد. اما بحث توقیفی بودن سور از جمله اموری است که همواره مورد اختلاف علماء بوده است. از جمله
جناب آیت الله خویی، جناب علم الهدی، صبحی صالح، ابن حجر و ... بر توقیفی بودن سور تاکید داشته و اقامه ی دلیل کرده اند. برخی علما نیز مانند علامه طباطبایی، سیوطی و... قول اجتهادی بودن ترتیب سور را بر گزیده اند. در این تحقیق به بررسی اقوال علماء و بررسی دلایل هر گروه پرداخته می شود.
خلاصه ماشینی:
و روايت مبني بر جمع قرآن توسط شش يا چهار نفر در زمان پيامبر (صلي الله عليه و آله ) معنايش حفظ نمودن در دل است ، آنان تمامي آيات نازل شده تا آن لحظه را حفظ کرده بودند، و اما دلالت آن بر وجود نظمي بين سوره ها، منتفي ميباشد (معرفت ، ص ٣٢٧).
حتي نيشابوري معتقد به جمع و ترتيب قرآن در زمان پيغمبر(صلي الله عليه و آله ) بوده است ، منتهي يادآور مي شود که اين سوره ها به طور منظم بين دفّتَين قرار نگرفت و به صورت مصحف در نيامد.
پس چگونه مي توان ترتيب کنوني قرآن را توقيفي دانست و معتقد بود که ترتيب سور در قرآن هاي کنوني مانند آيات و کلمات قرآن عينا همان است که زمان نزول و حضورپيامبر صلي اله عليه و آله وسلم بوده است ؟ لذا گفته شده است که مصحف کنوني به مصحف عثماني نزديک است با اندکي اختلاف ، اما دليلي اقامه نشده است ، حتي اگر چنين چيزي را بپذيريم به نقل از منابع اهل سنت عثمان در ترتيب سوراجتهاد کرده تا آنجا که ابن عباس به وي اعتراض کرده است .
حتي گفتن اين سخن که سور توقيفي نبوده اند اما جمع قرآن به صورت يک کتاب ، با نظارت پيامبر (صلي الله عليه و آله ) و در زمان حيات ايشان صورت گرفته نيز نميتواند صحيح باشد.