خلاصه ماشینی:
"بدین سان تکوین و تشریع یکجا ذکر شده است، تا انسان موقعیت و جایگاه خود را در جهان هستی در مقایسه با موجودات دیگر دریابد و هنگامی که نظم اشیا را با چشم عقل نظاره میکند،با ابزار و میزان خداداد،یعنی عقل فطری،به گفتار و کردار و اندیشههایش بنگرد و حق و باطل،صدق و کذب،عدل و ظلم و فضیلت و رذیلت را در آنها تمیز بدهد و بدین وسیله به محاسبهء خویش بنشیند،در حقیقت قرآن برای تحریک و ترغیب انسان به سلوک و برای ایجاد انگیزه در پیمودن راه به سوی حق،عالم را به شکل یک کارگاه ترسیم میکند،که هر لحظه در آن آفرینشی نو صورت میگیرد.
اسلامی نیز نخست و پش از هر چیز، تصدیق ادیان وحیانی را به شکل جدی مطرح سازد:[خداوند]این کتاب را-که کتابهای را تصدیق میکند-به حق بر تو نازل کرد، [چنان که]پیشتر تورات و انجیل را برای هدایت مردم نازل کرد،و نیز قرآن را نازل کرد.
ایمانی که دین پویا(در این موارد،اسلام)از آنها خواسته،ایمان به رهآورد وحی،توحید است،که هیچ قید و شرطی را نمیپذیرد، در قرآن اساسا همچون هدایتی معرفی شده است ناشی از رحمت الهی و برای کسانی که به ایمان آوردن دارند.
نخستین قانون اصلی رفتار و کردار که اسلام در قدیمیترین دوران تحول و تکامل خود وضع نمود این بود:همیشه چنان رفتار کن که گویی همین لحظه روز حساب است و تو در دادگاه عدل الهی در برابر خداوند ایستادهای»در«غرر الحکم و درر الکلم»آمده است: «مورد رحمت خداست آنکه دانست هر نفسش گامی به سوی مرگ و اجل وی است؛پس به سوی عمل شتافت و از آرزوهای خود کاست»."