چکیده:
یکی از مباحث مهم در معرفتشناسی معاصر سخن از منابع معرفت است. معرفتشناسان پنج منبع معرفت را بر میشمرند: ادراک حسی، عقل، دروننگری، گواهی، و حافظه. نویسندگان در این مقاله سه منبع معرفت، یعنی دروننگری، گواهی، و حافظه را با محوریت آرای صدرا و دکارت به صورت مقایسه و تحلیل مورد بحث و بررسی قرار دادهاند. دکارت و صدرا دروننگری، گواهی، و حافظه را از جملۀ منابع معرفت میدانند و معتقدند انسان از این راهها میتواند معرفت کسب کند. آنها معلومات حاصل از دروننگری را یقینی تلقی میکنند. همچنین هر دو از گواهی بهمنزلۀ انتقالدهنده، و از حافظه بهمثابۀ نگهدارندۀ معرفت یاد میکنند.
“Sources of knowledge” is one of the significant topics in contemporary epistemology. Epistemologists accept five sources of knowledge: perception، reason، introspection، testimony، and memory. This paper compares introspection، testimony and memory in Mulla Sadra and Descartes’ philosophical systems. The two philosophers accept introspection، testimony and memory as the sources of knowledge. Both consider the knowledge derived from introspection as certain. They consider testimony as Transferor and memory as maintainer.
خلاصه ماشینی:
"در این نوشتار ابتدا ضمن اشارۀ کلی در باب دروننگری، گواهی، و حافظه بر اساس مبانی معرفتشناختی ملاصدرا و دکارت، به توضیح و تبیین هریک از این منابع معرفتی که کمتر در مورد آنها گفته و شنیده شده است خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که نزد ملاصدرا و دکارت کدام یک از این دو نوع منابع به عنوان منبع معرفت محسوب میشوند.
یعنی آنچنانکه عقل میتواند قضایایی را به عنوان بدیهیات تولید کند، یا آنگونه که ادراک حسی یا ادراک درونی (دروننگری) میتوانند تولید معرفت کنند گواهی نمیتواند از پیش خود منبع معرفت باشد بلکه صرفا میتواند به انتقال شناختهایی که برای دیگران حاصل شده است بپردازد و آنها را به دیگران منتقل کند.
2. گواهی کتبی: اما به جز شنیدن سخن دیگران و صحبت کردن مستقیم با آنها یک راه دیگری نیز برای کسب معرفت از این انتقالدهندۀ معرفت وجود دارد و آن استفاده از کتب و منابع نوشتاری افراد است.
در واقع، معرفتشناسان معتقدند که منابعی همچون ادراک حسی نقش کاملا مستقل در معرفت دارند و خود میتوانند تولید معرفت کنند اما این نقش را برای حافظه قائل نیستند؛ چرا که معتقدند حافظه صرفا باورهایی که انسان از منابع معرفتی حاصل میکند را در خود حفظ میکند و در موقع نیاز انسان میتواند آنها را به یاد آورد.
اکنون باید به تبیین این منبع شناخت به عنوان یکی دیگر از منابع معرفتی انسان بپردازیم و بر اساس نظام معرفتشناسی صدرالمتألهین و دکارت به تبیین و واکاوی مبانی آنها پیرامون حافظه بپردازیم."