چکیده:
پرسش اصلی مقاله، چنان که از عنوان آن هم بر می آید، مخاطب شناسی سنایی در آثار منثور قرن ششم تا دهم هجری است. برای یافتن پاسخ، ابتدا آثار منثوری را که از اشعار سنایی استفاده کرده بودند، شناسایی کردیم. پس از استخراج ابیات و مطابقت آن ها با آثار سنایی، منابع مذکور بر اساس موضوع در هشت گروه طبقه بندی شدند: آثار تاریخی، عرفانی، تفسیری، زندگی نامه ای، اخلاقی، فنی ـ ادبی، روایی ـ داستانی و ترسلی. سپس با چهار رویکرد متفاوت داده ها را بررسی کردیم. نخست، رویکرد تاریخی که نشان می داد، هر کدام از آثار سنایی در کدام دوره تاریخی و تا چه حد مورد توجه نویسندگان بوده است؛ دوم، رویکرد جغرافیایی که می خواهد به این پرسش پاسخ دهد که در قرن ششم تا دهم، شعر سنایی در کدام مناطق خواننده داشته است؛ سوم، رویکرد تحلیلی ـ موضوعی که در صدد است تا اولا طیف مخاطبان سنایی را در طول تاریخ نشان دهد، ثانیا معلوم کند هر گروه بیشتر به کدام بخش آثار او توجه داشته اند و سوم این که مشخص کند نویسندگان از اشعار سنایی در چه زمینه های معنایی ـ عاطفی بهره برده اند و نهایتا این که دریافت خوانندگان شعر سنایی در طول تاریخ، چه تفاوتها و چه وجوه مشترکی دارد. آخرین رویکرد ما، آماری است که بر اساس آن به طور مشخص می خواهیم به سه پرسش پاسخ دهیم: شعر سنایی در قرن ششم تا دهم در میان کدام گروه از نویسندگان خوانندگان بیشتری داشته است؟ سیر اقبال به شعر او در بازه زمانی مذکور چگونه بوده است و سرانجام این که، کدام اثر سنایی بیشتر مورد توجه خوانندگان بوده است؟
خلاصه ماشینی:
نخسـت ، رویکـرد تاریخی که نشان می داد، هر کـدام از آثـار سـنایی در کـدام دورة تـاریخی و تـا چـه حـد مـورد توجـه نویسندگان بوده است ؛ دوم ، رویکرد جغرافیایی که می خواهد به این پرسش پاسخ دهد که در قرن ششم تا دهم ، شعر سنایی در کدام مناطق خواننده داشته است ؛ سوم ، رویکرد تحلیلی ـ موضوعی که در صـدد است تا اولا طیف مخاطبان سنایی را در طول تاریخ نشان دهد، ثانیا معلوم کند هر گروه بیشتر بـه کـدام بخش آثار او توجه داشته اند و سوم این که مشخص کند نویسندگان از اشعار سـنایی در چـه زمینـه هـای معنایی ـ عاطفی بهره برده اند و نهایتا این که دریافت خوانندگان شعر سنایی در طول تاریخ ، چـه تفاوتهـا و چه وجوه مشترکی دارد.
منبع شناسی و روش تحقیق داده های اولیة این مقاله عمدتا برگرفته از پایان نامة کارشناسی ارشـد زبـان و ادبیـات فارسـی ، بـا عنـوان «بررسی و تحلیل کاربرد اشعار سنایی در متون نثر تا پایان قـرن دهـم » اسـت کـه در تابسـتان ۱۳۸۹ و بـه راهنمایی محمد جعفر یاحقی در دانشگاه فردوسی مشهد به پایان رسید.
بررسی طیف مخاطبان با رویکرد تحلیلی ـ موضوعی پرسش بعدی این است که کدام گروه از نویسندگان در طول تـاریخ بـه آثـار سـنایی توجـه بیشـتری داشته اند و سروده های او را در کدام زمینه های معنایی بیشتر مورد استفاده قـرار داده انـد؟ پاسـخ بـه ایـن پرسش ، نشان می دهد که طرز مواجهه با اشعار سنایی در طول تاریخ چگونه بوده و دریافت مخاطبان از شعر وی چه تطوری داشته است .