چکیده:
در بینش اسلامی توجه به چگونگی جهان پسین در دامنه وسیعی از منابع، از متون اولیه آن تا منابع عرفانی و احادیث و ادعیه توجه خاص دارد. یکی از موضوعات، روایت معاد و بهشت است که در جایجای قرآن از آن نام برده شده است. سوره الرحمن در این بین، بهعلت توصیفات بدیع از باغ ابدی بهشت، جایگاه ویژهای یافته است. در این مقاله، ابتدا با مطالعه پیشینه عناصر اصلی باغ اسلامی مانند درخت، آب و ...در تمدنهای گذشته به اسطورهشناسی این عناصر به مثابه عناصری در ارتباط با امری قدسی، پرداخته میشود. پس ازآن با مطالعه برروی دیدگاه حکمت اسلامی در مورد عناصر مذکور در قرآن و نمونههای باغ اسلامی، سعی شد تا بهمفهوم حکمی بهشت نزدیک شده و سپس با جستجو در متن قرآن و توجه ویژه به سورهالرحمن، تفاسیر مربوطبه این سوره مورد مطالعه قرار گرفت. از کلیت مطالب میتوان به این جمعبندی رسید که تصویر باغ در سورهالرحمن بر اصول و عناصر منظری خاص تکیه دارد. توصیفات قرآنی از این عناصر، چگونگی ارتباط آن با هم و حکمتی که در لوای آن وجود دارد، شکل خاصی از باغ را ترسیم میکند که نمونه آن را میتوان در باغات اسلامی تا به امروز دید.
Islam always portrays the human status after death. This tendency can be seeing in several Islamic sources like infrastructure texts، theosophy manuscript and so forth. Some of those are the verses about heaven and hell narratives that mentioned at Quran occasionally. Soreh-e Alrahman has a particular place for exquisite descriptions of paradise between other allegorical verses، in which we can find out basic elements of landscape architecture and garden design.
At outset، this paper deals with the history of main elements of Islamic garden like tree and water in ancient culture and mythology. Elements as correlate categories that linked with sanctum meanings. Thereupon، we also review the Islamic doctrine of paradise to realize the main concept and design features of it in Quran.
The study has been performed through attributive and centralization on Soreh-e Alrahman verses with the aim of introducing the architect’s perception of Quranic verses.
The study indicates that Muslim architects have always tried to derive the landscape architecture and design criteria for their garden design from the Islamic verses of Quran.
خلاصه ماشینی:
"ازاین منظر باغ اسلامی در حکمت تمثیلی از بهشت است که در قرآن30بار از آن با توصیف "باغهایی با نهرهای روان" که در زیرشان که چهار رودخانه آب و شیر و شراب پاک و عسل ناب روان است نام برده شده است [Brooks، 1978: 45] باغ با طبیعت خود و تسلط عناصر تلطیف کننده مانند آب و درخت و آسمان، که در روایات به این خصیصه آنان اشاره شده است، در آن، انسان را از تحجر دنیوی رهایی بخشیده و او را به نهاد و فطرت خود نزدیک می کند، چونانکه گویی رفتن در باغ مانند سلوک عارفانه ای است که با هر قدم انسان از صافی معنویتی می گذرد و در انتها با رسیدن به مقام انتها جامه دنیا از تن می کند.
این باغ دارای سایهایست ابدی که نه مانند سایه دنیا از قلت نور است که خود سایه در اینجا نورست، نوری تلطیف شده از شعاع نورالانوار که اشاره به ذات باری تعالی دارد.
این باغ با آنکه بسیار به باغ دنیا شبیه است ولی با توجه به خصوصیات آن که خود را از ساخته بشری فراتر میکند، میتواند به عنوان الگوی الهی که بشر سعی در رسیدن به آن را دارد مورد توجه قرار گیرد.
این الگوی معنوی جایی که خداوند برای انسانهای پاک بهعنوان بهترین پاداش در نظر گرفته است، ذهن طراحان را نسبت به ایجاد و طراحی چنین عناصری در منظر و باغ اسلامی سوق داده است."