چکیده:
مقوله آسایش گرمایی و بطور خاص سرمایش از جمله مقولاتی است که به جهت نقشی که در مطلوب سازی محیط و بوم دارد، حائز اهمیت فراوان است. در واقع آسایش گرمایی عامل اصلی شکل دهنده معماری هر منطقه است. در یک سکونتگاه انسانی (به عنوان یک پدیده انسان ساخت) توجه به اقلیم با مکانیزم های سرمایش، گرمایش موجب افزایش احساس، آرامش، و ارتقای سطح زندگی و نهایتا پایداری می گردد. علی رغم اهمیت این موضوع، در دوران اخیر موضوع توجه به اقلیم نادیده گرفته شده است. در واقع باید گفت در سال های اخیر، ساختن برای ساختن و نه ساختن برای زیستن مجالی را برای توجه به مقولاتی مهم و عمیق همچون آسایش حرارتی، بدنه معماری، در معماری و شهرسازی باقی نگذاشته است. در مقاله حاضر به بررسی معماری بومی مناطق مختلف پرداخته و با درنظرگرفتن پهنه بندی اقلیمی در دو اقلیم گرم و خشک و مرطوب، شاخصه نحوه ارتباط بنا با زمین را با هم مقایسه نموده تا راهکارهای مناسب سرمایش در بدنه معماری و یا همان اصطلاح سرمایش ایستا (passive cooling) بدست آید. در اینجا تکنیک موردنظر (سرمایش از طریق توده حرارتی زمین) و فواید و راه های استفاده از این تکنیک با توجه به نمونه های معماری بومی بازنگری می شود.
خلاصه ماشینی:
اما آیا تکنیکهای طبیعی دریافت آسایش حرارتی، دلپذیرتر و مطلوبتر برای روح بشری است و یا استفاده از ابزارآلات بدون روح؟ آیا میتوان سایه درخت را با خنکای هرگونه ابزاری مقایسه نمود، نه به لحاظ تنها حرارتی بلکه روحی؟ آنچه ما را بر این داشت که به کنکاوش در معماری بومی مناطق مختلف دنیا پرداخته، بدست آوردن همین تکنیکهای سرمایشی است، که هم به لحاظ صرفه جویی انرژی و هم جنبههای مثبت روحی حایز اهمیت است.
در بررسی سرمایش ایستا در مناطق مختلف ارتباط با زمین یکی از مهمترین گسترة بهرهگیری را داشته و میتوان در این زمینه نمونههایی از سراسر دنیا معرفی نمود، تا با توجه به آنها احاطه جامعتری به معمای بومی- اقلیمی جهان پیدا نمود.
انواع خانههای زیرزمینی نمونههای مختلفی از این خانهها در جهان موجود است که بهترین استفاده را از توده گرمایی زمین و خنکای حاصل از آن نمودهاند.
[Wang, 2002: 985]با توجه به وجود توده عظیم خاک این خانهها در برابر تابش خورشید روز و تابستان و سرمای شب و زمستان در امان میمانند و میتوانند نوسان دما را کنترل نمایند و این به عنوان یکی از بهترین تکنیکهای سرمایش ایستا (بهرهگیری از تبادل حرارتی زمین) در این منطقه از چین است.
خانههای زیرزمینی منطقه loess در شمال چین، خانه به صورت گروهی در شکلهای مختلف در اطراف یک حیاط قرار گرفتهاند و با یک رامپ به سطح زمین متصل میشوند.
مأخذ: Crouch, ohnson,2001:72 به تصویر صفحه مراجعه شود یکی از نمونههای این زیرزمینها در JiangYaozu قرار دارد که 1874- 1886 سال بعد از میلاد ساخته شده است.