چکیده:
در آثار برجای مانده و بدستآمده از دوران کهن، تصاویر و نقوش اجرام آسمانی، انسان، حیوان، گیاه و سنگ جلب نظر میکند، که با بررسی این نقوش رابطۀ تنگاتنگ و نامریی و مفاهیمی فراتر از شکل ظاهری آنها به دست میآید. تمام آثار و شواهد، بیانگر این مسئله میباشند که نقشهای کهن در بین اقوام و ملل مختلف بیشتر ریشه در فرهنگ، مذهب و باورهای قومی مردمان دارد. برای شناخت این نشانهها باید آثار برجای مانده و یافتهشده از دوران گذشته مورد پژوهش و بررسی قرار گیرند.
خلاصه ماشینی:
"درکاوشهای شهداد، مهر استوانهای بسیار جالب توجهی با نقش خدای ماه، حامی گیاهان و حیوانات مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد بدست آمده که تصویر ماه را به صورت خدایی مؤنث درحالی نشان میدهد که از بدن او خوشههایی که احتمالا گندم است روییدهاند و در سوی دیگر مهر، این الهه به عنوان خدای حامی حیوانات در حالیکه حیوانات متعددی در کنارش قرار دارند به صورت نیمرخ با شاخهایی در بالای سرش دیده میشود و هلال ماه در بین دو تصویر به چشم میخورد (تصویر 1).
مظهر سین، هلال ماه بود و تعداد زیادی مهرهای استوانهای شکل مکشوفه از شوش (اواخر هزاره سوم و اوایل هزاره دوم پیش از میلاد) نقش خدای سین را که مورد احترام و پرستش اهالی آن سامان بوده به صورت هلال ماه در زمینه مهر یا در بالای سر خدای ایستاده و یا نشسته بر تخت نشان میدهد (بیانی، 1363 : 82)؛ (تصویر 2).
بغدخت اناهیتا؛ نماد آبهای پاک، فراوانی، باروری، برکت عشق، زناشویی، زایش و پیروزی است که نمادهای اناهیتا به اختصار در جدول 1 آمده است : ایزدبانو مظهر آسمانی مظهر جانوری مظهر انسانی فلز عنصر گیاه رنگ شکل هندسی اناهیتا هلال ماه گاو زن زیبا نقره آب انار سفید قطره باران (مثلث) خاطره بعضی از این نمادها، حتی در دوران اسلامی بر جای مانده و در فرهنگ و ادبیات ایران زمین به صورتهای مختلف منعکس شده است."