چکیده:
سرگذشت انسانها از معبر تمدنها میگذرد و تمدنها در طول تاریخ در شکلدهی به هویت بشر، گستردهترین نقش را داشتهاند. امروزه تمدن، به سند تاریخی فرهنگ ملل تبدیل گشته و از اهمیتی ویژه برخوردار است.دین اسلام پس از استقرار، بهسرعت توانست بنیانگذار تمدن شگرفی در جهان شود؛ بهگونهای که تمدنهای دیگر، ازجمله تمدن غربی را وامدار خود نماید.در این مقاله به روش اسنادی و با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی بیان میکنیم تمدن اسلامی دارای چه تعاریف، ویژگیها و مؤلفههایی است و امام خمینی چه تعریف و نظرگاهی نسبت به تمدن اسلامی دارد؟ سؤالهای فرعی تحقیق از این قرارند:ـ تمدن چیست و چه تعاریفی از آن ارائه شده است؟ـ تمدن دارای چه شاخصههای عمومی است؟ـ روشها و رویکردهای شناخت تمدن کدام است؟براساس یافتههای این مقاله، امام خمینی& ضمن توجه به ابعاد مادی و معنوی تمدنها، با نقد تمدن غربی و تأکید بر مادی و تک بعدی بودن آن، تمدن اسلامی را جامعترین تمدنها دانسته که دارای روحی سرشار از ایمان است و این روح در تمامی ارکان آن جریان دارد. امام& ازسوی دیگر بر وجه معنوی و توان انسانسازی تمدن اسلامی بهعنوان مهمترین عنصر آن تأکید میکند
خلاصه ماشینی:
"ـ دوری از معنویت ازنظر امام خمینی غرب صرفا در بعد مادی پیشرفت کرده و تنها توانسته است با استفاده از علم و تکنولوژی بر طبیعت چیره شده و از آن برای افزایش امکانات و رفاه خود بهره گیرد؛ ولی در تعالی معنوی انسان ناتوان بوده و قادر نیست نیاز انسان را به معنویت و اخلاق پاسخ بگوید.
امام& تمدن بزرگ اسلامی را که در سدههای اولیه حیات اسلام جریان داشت، بهعنوان الگوی مطلوبی مینگرد که در آن به ابعاد مختلف زندگی بشر و رشد مادی و علمی و تعالی معنوی و زندگی اخروی توجه شده است.
از دیدگاه امام خمینی& مهمترین عنصر تمدن، نه در نمادها و تجلیات فیزیکی و مادی آن، بلکه در وجه معنوی و توان انسانسازی آن نهفته است؛ و با این مقیاس است که ایشان فرهنگ غرب را با تمام تواناییهایی که در تولید مصنوعات بشری و قوانین طبیعت دارد، بهلحاظ نگاه تکبعدیاش به انسان، تمدن نمیداند.
درواقع جانمایه تمدن اسلامی در کلام و اندیشه امام خمینی&، را اینگونه میتوان خلاصه و بیان کرد که تمدن اسلامی عبارت است از: تمدن اصیل و پویایی که منبعث از متن اسلام ناب و آموزههای مبتنی بر فطرت و غایت زیست بشری بوده که علیرغم تأیید و توجه وافر بر وجوه عینی و مظاهر و تجلیات مادی تمدنی، محور و ستون فقرات آن بر جهتدهی توحیدی و معنوی این تجلیات مادی، و اصالت و اولویت مؤلفههای معنوی بر وجوه مادی تمدن قرار گرفته است، که هدفی جز سعادت حقیقی بشریت در سایه بهسازی اینجهانی و دگرجهانی او ندارد."