چکیده:
با نگاهی به تاریخ زندگی سخنوران اندیشمند، به نام کسانی برمی خوریم که زیستن آنها متفاوت از دیگران بوده است و این تفاوت برخاسته از پیچیدگی های شخصیتی باعث شده است که هر کس از پندار خود سخنی درباره آنان بگوید و امکان شناخت حقیقی آنها فراهم نیاید. از جمله این کسان در تاریخ ادب فارسی، صادق هدایت در دوره معاصر است که پرسش ها، سرگشتگی ها و شوریدگی های حاصل از تفکرات خود را در داستان هایش بیان کرده است. همانند این اندیشمند در ادب تازی، ابوالعلاء معری است که همان پیچیدگی های فکری و شخصیتی را در روزگار گذشته دارا بوده است. ممکن است بخشی از این اندیشه ها و باورها تحت تاثیر اندیشه های گنوسی (= آمیزه ای از عقاید فلسفی – دینی یهودی، مصری، بابلی، یونانی، سوری و ایرانی) شکل گرفته باشد. پژوهش کنونی بر آن است که برخی از همین باورهای مشترک فکری برخاسته از اندیشه های گنوسی، چون مانویت، مزدکیه و مرقیون، همانند دوری جستن از زنان، اجتناب از خوردن گوشت و توجه به گیاه خواری، باور به رنجبار بودن زیستن و آمیختگی تن و جهان به شرارت را آشکار سازد.
خلاصه ماشینی:
"بررسی افکار و باورهای گنوسی ابوالعلاء معری و صادق هدایت دکتر حمیدرضا اردستانی رستمی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول چکیده با نگاهی به تاریخ زندگی سـخنوران اندیشـمند، بـه نـام کسـانی برمـی خـوریم کـه زیسـتن آنهـا متفـاوت از دیگـران بـوده اسـت و این تفاوت برخاسته از پیچیدگی های شخصـیتی باعـث شـده اسـت کـه هـر کـس از پنـدار خـود سـخنی دربـارة آنـان بگویـد و امکـان شـناخت حقیقـی آنهـا فـراهم نیایـد.
(یاحقی ١٩٨:١٣٧٦) پـژوهش پـیش رو بـر آن اسـت کـه برخـی هماننـدی هـای فکـری و باورهـای دو شخصـیت را بسـنجد؛ دو شخصیتی که یکی از آنـان ، اندیشـه هـای خـود را در داسـتان هـایی منثـور و بـه زبـان فارسـی نمایـان کـرده است و دیگـری بـه شـعر و بـه زبـان عربـی ؛ امـا فـارغ از ایـن تفـاوت هـای ظـاهری ، در بطـن گفتـار و رفتـار آنان می توان ویژگی های همسـانی یافـت کـه ایـن اشـتراکات آنهـا را در یـک نقطـه گـرد هـم مـی آورد؛ یعنـی اندیشــه هــا و باورهــایی از آیینــی کهــن کــه آن را آیــین گنوســی خوانــده انــد، برخاســته اســت ؛ بنــابراین ضروری است که در آغاز دربارة این آیین اندکی سخن گوییم .
آیین گنوسی که آمیزه ای از عقاید فلسفی – دینی یهودی ، مصری ، بابلی ، یونانی ، سوری و ایرانـی اسـت ، شخصیت های بسیاری را با ملیت های متفاوت تحت تأثیر خود قـرار داده اسـت ؛ چنانکـه در ایـران ، نویسـنده ای توانا چون صادق هدایت را در دورة معاصر و ابوالعلاء معری ، شاعر عـرب زبـان قـرن چهـارم را متـأثر سـاخته است ؛ به گونه ای که در سخن و خلق و خوی این دو سخنور می توان معتقدات گنوسی ، چـون دوری جسـتن از زنان ، اجتناب از خوردن گوشت و توجه به گیاه خواری ، باور به رنجبار بودن زندگی و آمیختگی تن و جهـان بـه شرارت را دید."